Ný sýning verður opnuð 11. janúar 2025

Ásmundarsafn er lokað 

Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Veturinn 1925-26 vann Ásmundur við uppsetningu á verkum í tónlistarhúsinu í Stokkhólmi. Vinnan varð honum innblástur að verkinu Tónagyðjan. Svona lýsir Ásmundur verkinu: „…ég hefi gert nýlega eina skissu í leir, það er hljómlistargyðjan. Það er meyjarkroppur að framan en ljón að aftan. Hún hleypur í loftinu með hljóðfæri, strengirnir eru vatnsbunur og hún spilar á þær. Ljónið á að fyrirstilla það grófasta og sterkasta í hljómlistinni en konan það fínasta…“

Verkið er staðsett við Háskóla Íslands.Ásmundur gerði frumgerðina af Sæmundi á selnum í Stokkhólmi í desember árið 1922. Var sú mynd nokkuð frábrugðin þessu verki sem listamaðurinn mótaði í gifs í París síðla árs 1927. Var verkið stækkað og steypt í brons árið 1970 og komið fyrir á svæðinu framan við aðalbyggingu Háskóla Íslands. Myndin sýnir Sæmund á baki selsins (skrattans) og hefur hann reitt Saltarann til höggs. Verkið lýsir því tilteknu andartaki í samskiptum Sæmundar og djöfsa. Allt er gert til að miðla hreyfingu og krafti augnabliksins þegar Sæmundur keyrir Saltarann í haus djöfulsins. Formrænt byggist verkið á tveimur andstæðum kröftum sem þó mynda eina samfellda heild. Annars vegar er það form selsins, aflíðandi með mjúkum línum, og hins vegar form Sæmundar, hlaðið öflugri hreyfingu og spennikrafti. Þessi andstæðu form eru tengd saman þannig að afturhreifar selsins virka líkt og framlenging á kraftlínu Sæmundar.Myndefnið sækir Ásmundur í þjóðsöguna um Sæmund fróða: „Þegar þeir Sæmundur, Kálfur og Hálfdan komu úr Svartaskóla, var Oddinn laus, og báðu þeir þá allir kónginn að veita sér hann. Kóngurinn vissi dável, við hverja hann átti, og segir, að sá þeirra skuli hafa Oddann, sem fljótastur verði að komast þangað. Fer þá Sæmundur undir eins og kallar á kölska og segir: „Syntu nú með mig til Íslands, og ef þú kemur mér þar á land án þess að væti kjóllafið mitt í sjónum, þá máttu eiga mig.“ Kölski gekk að þessu, brá sér í selslíki og fór með Sæmund á bakinu. En á leiðinni var Sæmundur alltaf að lesa í Saltaranum. Voru þeir eftir lítinn tíma komnir undir land á Íslandi. Þá slær Sæmundur Saltaranum í hausinn á selnum, svo hann sökk, en Sæmundur fór í kaf og synti til lands. Með þessu varð kölski af kaupinu, en Sæmundur fékk Oddann“ (Sigurður Nordal: Þjóðsagnabókin II).Verkið er í eigu Háskóla Íslands.

Í verkinu sést hin grískrómverska gyðja ástar sitja teinrétt á baki höfrungi.

Sem hluta af náminu í listskreytingardeildinni við Konunglegu listaakademíuna í Stokkhólmi fengu nemendur það verkefni að gera tillögur að veggskreytingum í nýtt tónlistarhús sem verið var að reisa í borginni. Ásmundur gerði nokkrar tillögur og meðal þeirra voru Ímynd tónlistarinnar og Ímynd dansins. Fyrir kom að tillögur nemenda væru valdar til útfærslu í svona verkefnum en það varð ekki að þessu sinni. Ásmundi var þó boðið starf við uppsetningu á gifsskreytingum sem valdar voru til að prýða sali tónlistarhússins en hann hafði við gerð tillagnanna sýnt hversu góður handverksmaður hann var og því boðið þetta starf. Hann sinnti verkefninu veturinn 1925-26 og Konserthuset var svo vígt árið 1926.

Verkið er staðsett í höggmyndagarði við Ásmundarsafn.Í þessu verki sem unnið var á námsárum Ásmundar í Svíþjóð tekur hann ákvörðun um að hverfa frá hinni hefðbundnu skólasýn á gerð höggmynda og tileinkar sér persónulegri formskrift. Hann hafnar akademískum reglum og leggur áherslu á massann og línuna og einfaldar allt skraut og smáatriði. Verkið byggist á lóðréttum og láréttum kröftum og andstæðum milli spennu og hvíldar.

Veturinn 1921-1922 hjó Ásmundur út gosbrunn í sænskan marmara. Myndefnið var hafmey en Ásmundur gerði nokkrar útfærslur af þessari veru á námsárunum og líkjast þær mjög vatnadísunum sem algengar eru í gosbrunnum Carls Milles, læriföður Ásmundar.

Safneign

1893 Ásmundur Sveinsson fæddur 20. maí 1893           að Kolsstöðum, Dalasýslu. 1915 Hefur tréskurðarnám í Reykjavík. 1919 Hefur myndlistarnám í Kaupmannahöfn.1920 Hefur nám við listakademíuna í Stokkhólmi.1924 Kvænist Gunnfríði Jónsdóttur.1925 Vinnur skreytingar í sali nýja hljómleikahússins í Stokkhólmi. 1926 Lýkur námi og fer til Parísar.1928 Ferðast um Ítalíu og Grikkland.          Sýnir á Haustsýningunni í París. 1929 Sýnir á vorsýningunni í París.          Flytur til Íslands.1930 Heldur fyrstu einkasýningu sína á Íslandi. 1931 Fær vinnuaðstöðu á Laugarnesspítala.          Lágmyndir á barnaskóla Austurbæjar.          Piltur og stúlka.1933 Byggir sér íbúðarhús og vinnustofu við Freyjugötu.1935 Ferð til Parísar, London og Brussel.1936 Hefur vetursetu í Kaupmannahöfn og leggur drög að helstu           verkum áratugarins. Myndefnið er samfélagslegt en í Járnsmiðnum           birtist í tækniáhugi hans í fyrsta sinn. 1939  Verk Ásmundar á heimssýningunni í New York. Setur upp            höggmyndir í garði hússins við Freyjugötu.Ásmundur Sveinsson var einn af frumkvöðlum íslenskrar höggmyndalistar. Hann stundaði nám við Sænsku listakademíuna undir handleiðslu myndhöggvarans Carls Milles. Þar kynntist hann viðteknum hugmyndum um að höggmyndalistin ætti að vera hluti af landslagi borgarinnar.Í lok 3.áratugarins dvaldist hann í París um nokkurra ára skeið. Borgin var þá helsta miðstöð samtímalistar og dvölin þar mótaði myndlist Ásmundar ekki síður en námsárin í Stokkhólmi. Ásmundur hélt alla tíð tryggð við þá hugmynd að listin ætti erindi til fólksins og ætti heima á meðal þess. Hann var kallaður alþýðuskáldið í myndlist og án efa á þess hugsjón rætur að rekja til lífsafstöðu hans, ekki síður en höggmynda-hefðarinnar. Flest verk hans voru hugsuð sem hluti af opinberu rými, órofa hluti af umhverfi sínu eða útfærð sem hönnun og nytjahlutir. Ásmundarsafn var opnað árið 1983.1942 Byggir Kúluna. 1943 Ásmundur flytur í Kúluna með seinni konu sinni, Ingrid Sveinsson.1944 Gerir verkið Helreiðin.           Bókmenntalegar tilvísanir verða áberandi í verkum hans. 1945 Gróður jarðar.           Myndverk í Laugarnesskóla. 1946  Byggir vinnustofu við hús sitt og sækir fyrirmyndina til Egypskrar            byggingarlistar.1948 Miklar blaðadeilur spinnast vegna áforma um að staðsetja           Vatnsberann í borgarlandinu.1949 Sýnir á samnorrænni myndlistarsýningu í Den Frie í            Kaupmannahöfn.1950 Vinnur skreytingar úr járni fyrir afgreiðslusal Landsbankans           á Akureyri Tónar hafsins, Lífsblossinn og Leikur að þangi.1954 Verk Ásmundar, Hamarinn, framlag Íslands til byggingar           SÞ í New York. 1955 Tekur að vinna með járn.          Áhugi hans á tækniframförum birtist aftur í verkinu Rafmagnið. 1957 Vinnur verkin Geimdreki I og II. 1959 Bogaskemman opnuð með sýningu á hvítasunnu.1961 Sýnir á norrænni yfirlitssýningu í Listasafni Íslands.1963 Ítarleg blaðaumfjöllun um Ásmund í tilefni sjötugsafmælis hans.1966 Gerir Fljúgandi framtíð.1967 Verkið Öldugjálfur við Norræna skálann á heimssýningunni           í Montreal.          Gerir verkið Geimþrá.1968 Tunglfarar heimsækja Ásmund.1973 Yfirlitssýning á verkum Ásmundar í Listasafni Íslands.1974 Ásmundur heldur áfram tilraunum í myndlist með steinum sínum.          Vatnsberinn verður merki kvennafrídags, 24. október.1982 Ásmundur Sveinsson lést 9. desember. 1983 Opnun Ásmundarsafns. 