Áttu ekki örugglega árskort?

Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Benedikt fæddist á Suðureyri við Súgandafjörð 1929. Hann stundaði nám við Myndlista- og handíðaskólann og fór svo í frekara nám í Kaupmannahöfn. Hann tók virkan þátt í þeirri formbyltingarstefnu í myndlist sem ríkjandi var hér á landi og víða um heim á árunum 1950 – 1965, þ.e. geometrískri abstraktion, og var einn af brautryðjendum abstraktlistar á Íslandi. 

Sigurður Guðjónsson leiðir okkur inn í kjarna tækninnar í Lightroom (2018). Við erum stödd í heillandi ljósrými gamallar slidesmyndavélar sem myndað hefur verið með háskerpumyndavél. Vélræn hreyfing og framvinda þess sem alla jafna er ekki sýnilegt myndgerist í sjónrænni upplifun í samspili myndar og hljóðs. Verkið vísar óbeint í önnur verk Sigurðar þar sem hann skoðar virkni hlutanna ofan í kjölinn. Gömul og jafnvel úrelt tæki ganga í gengum umbreytingarferli í meðförum listamannsins sem gefur þeim nýtt abstrakt líf. Þannig dregur hann fram ljóðræna fegurð tækninnar í virkni hlutarins, mekkanisma á mótum hins gamla og nýja. (Sýningartexti frá sýningunni Kapall. Sýningarstjórar: Aðalheiður Valgeirsdóttir og Aldís Arnardóttir)

Í verkinu Tape sýnir Sigurður okkur aftur nýlega en útrunna tækni. Þetta er nærmynd af hljóðsnældu- kassettu - þar sem við sjáum hljóðbandið vindast af annarri spólunni yfir á hina. Sérð svona í nærmynd fær þetta vélræna ferli meiri vídd. Hugurinn gæti hvarflað til leikrits eftir Beckett, til "mix-teipanna" sem voru "playlistar" níunda áratugarins eða til allrar neðanjarðarútgáfunnar sem tónlistarmenn og skáld þess áratugar létu frá sér á þessum nýja og ódýra miðli. Við getum horft á hreyfinguna í myndinni og séð þar líkindi við sporbauga plánetanna um Sól eða túlkað hana sem erfitt dæmi í hornafræði. Dæmið er óleysanlegt vegna þess að það er vélrænt en ófyrirsjáanlegt - og það er einmitt þetta sem heillar okkur. Við erum komin á öld hins stafræna þar sem allt má afrita án þess að nokkru smáatriði skeiki og þá greinum við fegurðina í ófullkomleika eldri tæknilausna: Í vínilplötum og segulböndum. (Úr sýningartexta Jóns Proppé frá sýningu Sigurðar Guðjónssonar í BERG Contemporary 2016)

Verkið Það sem aldrei ætti að vera (What should never be) samanstendur af sex formum úr gifsi sem fest eru upp á vegg. Heildin les sig eins og efnismikil lágmynd, með hugrenningatengsl við vöggu evrópskrar siðmenningar við Miðjarðarhafið, svo sem hofin á Akrópólishæð í Aþenu eða myndksreytingar rómverskra baðhúsa. Hinar fornu lágmyndir voru hins vegar úr gegnheilum marmara eða öðrum náttúrusteini, en þessi verk eru steypt í sílíkonmót þar sem formið opinberast í raun ekki fyrr en það fæðist, þegar það er tekið úr mótinu. Myndir formanna eiga sér engan stað í viðurkenndu táknmáli klassísisma en skrifa órætt mál sem krefur áhorfandann um virka þátttöku og athygli í leit að skilningi. Silkimött áferð steyptu gifsmyndanna býður upp á allt annars konar samspil við umhverfið en hrátt yfirborð kaldra tilhogginna marmarasteina undir suðrænni sól. -Guja Dögg Hauksdóttur (úr sýningartexta Medium of Matter)

Verkið er innsetning sem samanstendur af gluggarömmum sem varpa skugga á innvegg án útsýnis. Form glugganna er það sama og í tilraunakenndum sexhyrndum gluggum í húsi arkitektsins Konstaníns Melnikov í miðborg Moskvu frá 1927. Verkið hefur þannig tilvísun í menningarsöguna en afbyggir hana og snýr upp á á sama tíma.

Verk Leifs Ýmis byggist á safni orða, texta og setningarbrota sem hann hefur haldið til haga síðustu ár. Hann hefur sérstakt dálæti á því sem kemur dags daglega fyrir í samskiptum á milli fólks eða því sem maður hugsar með sjálfum sér án þess að því fylgi sérstök merking. Leifur Ýmir setur fram handrit sitt handskrifað og innbrennt í leirplötur. 

Sjö rása vídeóinnsetning unnin út frá leiðangri listamannsins kringum Hálslón 10 árum frá fæðingu þess og eyðingu lands sem hvarf undir. 

Tungumál verður annað og meira en samskiptaform í verkum Haraldar. Einkum hefur hann áhuga á máltöku barna sem og því þegar fullorðnir tileinka sér nýtt tungumál. Á þessari vegferð inn í veröld tungumálsins sér Haraldur það sem skúlptúr eða rými. Hann tók sem dæmi myndir af nemendum af erlendum uppruna að læra íslensku. Í verkinu Íslenskt málver (1996) má sjá fólk í skólastofu með heyrnartól á eyrum þar sem kennslan gengur út á að endurtaka þau orð sem lesin eru upp. 

Tungumál verður annað og meira en samskiptaform í verkum Haraldar. Einkum hefur hann áhuga á máltöku barna sem og því þegar fullorðnir tileinka sér nýtt tungumál. Á þessari vegferð inn í veröld tungumálsins sér Haraldur það sem skúlptúr eða rými. Verkið Fontar er úr tjörutexi og myndar í þrívítt form hina séríslensku bókstafi, Þ og Ð. Orðaleikur heitisins leynir sér ekki, skúlptúrarnir byggjast á stafagerð og minna um leið á brunna.

Setningin „Er einhver Íslendingur að vinna hér?“ er máluð á stórt tjald sem er saumað saman úr mörgum hlutum. Setningin þýðir í raun að ekki sé mark takandi á öðrum en þeim sem tilheyra sama samfélagshópi. Með verkinu bendir Melanie á að það sem kann að vera sagt í hugsunarleysi getur virkað útilokandi á aðra í samfélaginu. Sjálf er hún íslendingur af filippeyskum uppruna.

Verkið er höggvið í grjót með hamri og meitli. Það er tímafrek og erfið vinna að höggva í svo hart efni. Höggmyndin er af ketti með langar klær sem heldur á ungviði. Stíllinn á kettinum er einhversstaðar á milli nútímalegra tölvuleikja og skurðgoða fornra þjóða. 

Eygló vinnur gjarnan með fundin efni og beitir innsæi þegar hún meðhöndlar efnivið verka sinna. Í vinnuferlinu er hún ekki með fyrirfram ákveðnar væntingar um lokaútkomu í huga en þess í stað dregur hún hið óvænta fram á yfirborðið. Sköpunarferlið einkennist af könnun á efninu, þar sem möguleikar og takmarkanir eru kortlögð, og auðkenni þess rannsökuð. Eftir stendur verk sem er afsprengi ferils þar sem efnið hefur ráðið för, það teygt og því breytt, og því fengið annað hlutverk.

Myndirnar í Kwitcherbellíakin spanna vítt svið í myndrænni framsetningu, umfangi og aðferðum. Þær eiga það allar sammerkt að takast á við myndbirtingar og myndmál samtímamenningar þar sem vísað er jöfnum höndum til samfélagsvitundar, listasögu, fræða og vísinda. Þær sviðsetja gagnrýnið ástand í samtímanum með vísun í lykilþætti í hugmyndafræðilegu uppleggi fortíðar sem varða viðkvæma stöðu mannsins og framtíðarsýn í vistfræði-, menningar-og stjórnmálalegu tilliti. Myndirnar eru tilraun til að svara ákalli og kröfu manntíma (e. anthropocene) á endurskilgreiningu á hlutverki og virkni myndmáls.

Á ljósmyndinni er laser-skanni sem er staðsettur í Grímsvötnum á Vatnajökli. Hann er notaður til þess að fylgjast með hreyfingum í ísnum á þessu síbreytilega svæði. Anna notar listsköpun til þess að fylgjast með því hvernig vísindamenn skoða, mæla og skrásetja náttúruna.   

Safneign