Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Rétthermi var sýnt á yfir 450 stafrænum flötum Billboard um allt höfuðborgarsvæðið dagana 1.–3. janúar 2023. Verkefnið nefnist Auglýsingahlé og er unnið í samstarfi Billboard, Y gallery og Listasafns Reykjavíkur. Var verk Sigurðar valið úr innsendum tillögum í opinni samkeppni meðal listamanna um myndlistarverk í almannarými. Reikna má með að yfir 80% höfuðborgarbúa sjái verkin á skiltum bæjarins og er verkefninu ætlað að lýsa upp skammdegið og gefa borgarbúum tækifæri á að njóta listar um alla borgina.Sigurður lýsir verkinu á þennan hátt: "Póst-strúktúralismi, óræðni og efi eru undirstöður verkanna. Merkingarlaus vörumerki sem túlka ekkert en líta stórt á sig, bera númer og íslenska stafi í handahófskenndri röð. Tákn sem tákna tákn, sem snúast um sjálf sig, leiðarvísar sem í raun leiða ekki neitt."

Helena Margrét vinnur með sígilda eiginleika málverksins að líkja eftir hinum sýnilega veruleika. Hugmyndir hennar birtast í eins konar töfra-raunsæi á striga þar sem hún málar fyrirbæri af mikilli nákvæmni sem hún finnur ýmist í umhverfinu eða hinum starfræna heimi. Helena Margrét Jónsdóttir (f.1996) útskrifaðist með BA gráðu í myndlist frá Listaháskóla Íslands árið 2019 eftir að hafa stundað nám í myndlist við Konunglega Listaháskólann í Haag í Hollandi og Myndlistarskólann í Reykjavík. Nýlegar einkasýningar Helenu má telja Liquida  (2021) í Plan X Art Gallery í Mílanó og Þú getur ekki fest þig í þínum eigin vef  (2022) í Ásmundarsalur. Helena tók einnig þátt í samsýningunni Allt sem sýnist – Raunveruleiki á striga á Kjarvalsstöðum 2020. 

Ljósmyndirnar fanga gjörning Katrínar Ingu þar sem hún kinkar kolli til Carolee Schneemann sem framdi gjörning snemma á sjöunda áratugnum sem Erró skrásetti í ljósmyndaseríu á sínum tíma og er varðveitt í safneign Listasafns Reykjavíkur. Verk Katrínar dregur fram áratuga tímabil þrotlausrar baráttu kvenna fyrir því að öðlast pláss á myndlistarsviðinu. Verkið er tileinkað Carolee Schneemann og Erró, Eye Body: 36 Transformative Actions for Camera, 1963. 

Dýrfinna Benita Basalan (f. 1992) er fædd og uppalin á Íslandi. Árið 2018 útskrifaðist hún frá Gerrit Rietveld Academie með B.A. gráðu í myndlist og hönnun. Hún dregur myndheim sinn ýmist úr jaðar menningu, manga, hinsegin menningu og persónulegri reynslu sinni sem blandaður einstaklingur. Dýrfinna er einn af þremur meðlimum Lucky 3 hópsins ásamt Melanie Ubaldo og Darren Mark sem vann hvatningarverðlaun myndlistarráðs 2022. 

Vegasaltið er tákn um ójafnvægi í samfélaginu, þar sem annar endinn er hátt uppi og hinn er fastur á jörðu niðri. Þessi sjónræna myndlíking vísar til misskiptingar á auði og auðlindum, og hefur sú misskipting viðvarandi áhrif á samfélög um allan heim. Ætlun listamannsins er að varpa ljósi á krefjandi veruleika sem jaðarsettir einstaklingar standa frammi fyrir. Verkið er tileinkað móður listamannsins, sem filippseyskur innflytjandi og einstæð móðir, en hún hefur háð ævilanga baráttu við fátækt og lélegt heilsufar. Verkið minnir á hvetjandi eiginleika hennar og vekur athygli á þeim óteljandi einstaklingum sem þrauka, full af reisn og örlæti, þrátt fyrir mótlæti.

Silkiþrykkt prentverk sem notast við myndmál bankaauglýsinga, með vísun til þeirra bankasamruna sem áttu sér stað á síðari hluta 20stu aldar. Verkið var sýnt á sýningunni Vísitala í Ásmundarsal við Freyjugötu sumarið 2023. Sýningin fjallaði um fagurfræði og fjármál og byggði á persónulegri hrifningu listamannsins á tölfræðilegum breytum settum fram á sjónrænan máta sem einföld tölfræðirit.Geirþrúður Finnbogadóttir Hjörvar er myndlistarmaður sem skapar verk sem mætti telja til  lýrískrar (eða kannski súrrealískrar) konsept listar, með áherslu á formfræðilega eiginleika sem byggja á efnahagslegum forsendum. Hún bjó í Amsterdam í um áratug eftir að hafa lokið námi frá Rijksakademie van Beeldende Kunsten (NL). Hún býr og starfar í Reykjavík.

Geirþrúður fjallar um fagurfræði og fjármál og byggir á persónulegri hrifningu af tölfræðilegum breytum settum fram á sjónrænan máta. Hún sækir innblástur til skýringamynda fjármálakerfisins og þeirrar hugmyndar að hægt sé að formgera efnahagsstefnur í haldbæra hluti. Líkt og línurit sem lýsa margvíslegum fjármálakreppum, birtast okkur myndir af veruleika með taktfastri endurtekningu lína líkt og um óhlutbundið málverk módernisma væri að ræða

Gras er grunnþáttur lífsbaráttunnar hér á landi. Grasið hefur verið Hildi hugleikið allt frá því að hún vann við heyskap í Öræfum árið 1954. Eftir að hún flutti á Strauma varð sambandið við jörðina, náttúruna og tímann hennar meginumfjöllunarefni í listsköpun. Margt í aðferðafræði Hildar, hvort sem það er í vinnu innan myndlistar eða á öðrum sviðum, má rekja til reynslu hennar úr sveitinni og áherslu hennar á tengsl mannsins við efnið: grasið, ullin, birkið, fjöllin og mannfólkið sem einn þáttur sköpunarverksins.

Verkið Sjónarmið samanstendur af hringlaga hálfgegnsæjum spegli, hringlaga mottu og hringlaga kollum. Hvert hringform margfaldast í gegnum spegilinn. Verkið byggist á sjónarhorni áhorfandans þegar hann miðjusetur sig með spegilmynd sinni. Þegar tveir mætast í miðju spegilsins falla líkamar þeirra saman í einn svo að ný spegilmynd myndast.

Rit skáldsins og fræðimannsins Johans Wolfgang von Göthe (1749-1832) hafa lengi verið innblástur Hildar, og eru þeir Henry David Thoreau henni hvað kærastir höfunda. Í þessu verki hugleiðir Hildur kenningar Göthes í ritinu Die Metamorphose der Pflanzen frá árinnu 1790 og lýsir ferli plöntunnar sem byggist á blaðformi hennar og ummyndast ýmist vegna samdráttar eða útvíkkunar. Myndirnar og orin sýna þá miklu fjölbreytni sem birist í laufskrúði og lýsa frjóvguninni sem felur í sér leyndardómfull samskipti.  

Á hvítum vegg hangir fjöldi fundinna smáhluta í röðum. Verkið er samsett úr hlutum sem listamaðuirnn hefur fundið á göngu sinni um borgina. Úr sýningarbæklingi sýningarinnar Jæja á Kjarvalsstöðum í október 2022: Hugmyndirnar koma mjög oft á göngu. Ég reyni mjög meðvitað að vera með öll skilningarvit opin í göngutúrum og horfa á umhverfið ferskum augum, horfa eftir formi og samhengi hluta. Mér finnst mikilvægt að vera forvitinn. Ég geng ekki endilega með skissubók á mér en ég skrái mjög oft hjá mér einhverjar pælingar þegar ég kem aftur á vinnustofuna. Svo safna ég mjög oft einhverjum vasahlutum sem gjarnan verða grunnur að einhverjum verkum eða passa inn í verk. Ein hugmynd sprettur líka af annarri, og það myndast ferli, svo hugmynd sem kviknar í gönguferð er oft framhald af ferli eða breyting á ferli sem þegar er hafið og vindur upp á sig. Um leið og ég er að segja þér frá þessu þá átta ég mig á að sennilega er sköpunarferlið virkast hjá mér þegar líkaminn er á hreyfingu. (Guðjón Ketilsson í samtali við Gyrði Elíasson í sýningarskrá.)

Í Rauntímareflinum kemur COVID-heimsfaraldurinn við sögu. Daginn eftir að fyrsta smitið greindist hér á landi, í upphafi árs 2020, byrjaði hún á nýju verki, metra á kant í grófan stramma. Framan af var verkið hugsað í svipuðum anda og fyrri útsaumsflæðisverk hennar. Síðasta sporið í þennan fyrsta hluta refilsins saumaði hún 8. apríl, þegar sóttvarnalæknir upplýsti þjóðina að toppinum á smitkúrfunni væri líklega náð. Hófst Eirún þá handa við að sauma næsta stramma, sem átti að vera unninn á meðan faraldurinn fjaraði út. Eins og enn er í fersku minni varð raunin allt önnur. Strammarnir urðu á endanum fimm og markast endir refilsins við daginn sem grímuskylda var afnumin hérlendis undir lok árs 2021. Glöggir áhorfendur geta ef til vill séð þróun faraldursins í óhlutbundnum formum, litaflæði og efnisvali, en einnig fléttast inn í sauminn einkalíf listamannsins og jarðhræringar á Reykjanesskaga. Eirún saumaði þó ávallt í flæði, án þess að ákveða hvert næsta skref yrði og því nánast eins og völva sem býr yfir magnaðri vitneskju um örlögin og það er undir móttakanda spádómsins komið að túlka hann.

Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna helgaði árið 1975 málefnum kvenna með áherslu á jafnrétti, framfarir og frið. Þessu skyldi fylgt eftir með ráðstöfunum til að tryggja árangur. Þetta skapaði tækifæri til að hefja fána á loft og tala hærra um jafnrétti á Íslandi. Kvennasamtök, kvenfélög og stéttarfélög tóku sig saman og skipulögðu dag þar sem konur á Íslandi lögðu niður vinnu 24. október, en það er stofndagur Sameinuðu þjóðanna. Konur vildu sýna fram á mikilvægi vinnuframlags síns bæði inni á heimilunum og úti á vinnumarkaðnum. Myndasagan Kvennafrídagurinn 1975 birtist fyrst í bókinni Ég þori, get og vil, sem kom út árið 2005 hjá forlaginu Sölku. Hún var tileinkuð öllum konum sem tóku þátt í kvennafrídeginum 1975 og sérstaklega framkvæmdanefndinni.

Hildur er vefari og byggir aðferðafræði sína á tækni vefsins hvort sem um er að ræða sköpun listaverka eða í öðru starfi. Vefnaður krefst mikillar skipulagshæfni, reiknigetu og framsýni, enda kemst hún svo að orði: „Ef þú kannt að vefa þá kanntu að stjórna fjöldahreyfingu.“ Rauði þráðurinn í lífsspeki Hildar er að alltaf megi leita svara í náttúrunni. Manneskjan, samhengi hennar og samspil við náttúruna er inntak allra verka hennar. Einnig sú hugmynd að hvert og eitt okkar geti haft áhrif til breytinga. Þar hafði hún fyrirmyndir og er nú ein af okkar fyrirmyndum hvað þetta varðar. Listsköpun Hildar, útgáfa, aktívismi, ræktunarstarf og lífsafstaða eru ofin í samfélagsvefnaðinn og til merkis um það að listin hefur áhrif til breytinga.

Þetta er viðamesta verk Hildar. Það er sett saman úr tólf ofnum teppum, einu fyrir hvern mánuð ársins. Um verkið hefur listakonan skrifað eftirfarandi texta: Himinn og jörð mætast.Verkið er hafið á vorjafndægrum. Í hverjum mánuði í heilt ár óf ég teppi, sem lýsir mótum himins og jarðar, hinum síbreytilegu litum veðrabrigða, birtu og árstíða. Í mars glittir í grænt og brúnt í gulu vetrargrasi.Í apríl hefur grænkað en vorhret ógnar gróðri.Í maí rennur grængresið saman við bláma himinsins.Í júní er blómskrúðið í algleymingi.Í júlí sést í munstur ljáfaranna.Í ágúst skín í bleika grasrótina.Í september eru litir haustsins upphafnir.Í október fellur fyrsta snjófölið.Í nóvember liggur frosið vatn yfir landinu.Í desember situr miðsvetrarsól við sjóndeildarhring.Í janúar eru himinn og jörð hvít af snjó. Í febrúar tekur aftur að sjá í auða jörð. Hringrás árstíðanna hefst að nýju. Verkið var keypt fyrir Hótel Sögu á níunda áratug síðustu aldar og var þar lengi til sýnis. Þegar hótelið gekk í gegnum gagngerar breytingar við upphaf aldarinnar virðast febrúar og nóvember hafa glatast.

Verkið er unnið eftir teikningum og mælingum á tilteknu hvítabjarnahíði í Norður-Alaska.

Verkið er byggt á upplýsingum um hvítabjarnakomur til Íslands á árunum 1880 til 2016.

Skúlptúrinn er samsettur úr postulíni og viði. Hann situr vel, tilsniðinn á kanti sýningarstöpuls. Á hluta verksins er blýantsteikning og efst hvílir einskonar þrívíð teikning úr lituðu postulíni. Stöpull sköpunar sver sig í ætt við fyrr verk sama listamanns sem vinnur gjarnan á mörkum náttúruvísinda þar sem hið manngerða og náttúrlega mætast. Þar eru ýmist tilvísanir í óræðar lífverur, heim tilraunastofunnar og frjálsa fantasíu.

Safneign