Uppfærsla á vefum borgarinnar í dag milli 17.00–18.00. Búast má við truflunum.

Afsakið óþægindin

Erró

Kjarval

Ásmundur

Jón Engilberts fluttist heim til Íslands haustið 1940 eftir sex ára búsetu í Kaupmannahöfn. Skömmu eftir heimkomuna hófst hann handa við að byggja sér hús á Flókagötu eftir eigin teikningu og Gunnlaugs Halldórssonar. Meðan á byggingunni stóð fengu Jón og kona hans inni í sumarbústað í Kópavogi. Þann tíma sem þau bjuggu þar gerði Jón flokk samtengdra mynda af fólki í landslagi. Um þær segir Ólafur Kvaran í bókinni Jón Engilberts: „Landslagið verður nú forsenda eða svið nýrra verka, þar sem fjallað er um fólk í náttúrunni eða að náttúran sjálf er skynjuð sem líking fyrir tilfinningalega reynslu.“ Þeir sem fjallað hafa um þessar myndir hafa bent á áhrifin frá Edvard Munch sem Jón hafði með sér frá lærdómsárum sínum í Noregi. Um Kvöld í Kópavogi, sem er nátengd Vetrardegi í Kópavogi, segir Björn Th. Björnsson: „Þar grípur hann á strengjum þeirrar innhverfu, expressionisku tjáningar sem honum er svo eiginleg. … Tætt landslagið, með mishljóma og óreglulegum litum, er í sjálfu sér ekki flytjandi neinnar ákveðinnar hugðar, né heldur fólkið í forgrunninum. En það er í sambandinu milli þess og náttúrunnar sem hinn tregafulli, titrandi strengur tekur að hljóma …“ (Björn Th. Björnsson: Íslenzk myndlist á 19. og 20. öld II, bls. 99).

Verkið er staðsett í höggmyndagarði við Ásmundarsafn.Í þessu verki sem unnið var á námsárum Ásmundar í Svíþjóð tekur hann ákvörðun um að hverfa frá hinni hefðbundnu skólasýn á gerð höggmynda og tileinkar sér persónulegri formskrift. Hann hafnar akademískum reglum og leggur áherslu á massann og línuna og einfaldar allt skraut og smáatriði. Verkið byggist á lóðréttum og láréttum kröftum og andstæðum milli spennu og hvíldar.

Haustið 1938 leitaði Ásgrímur Jónsson sér lækninga í þýska smábænum Reichenhall í Bæjaralandi, en þar var víðfrægt heilsuhæli fyrir astmasjúklinga. Þar dvaldi listamaðurinn fram á sumar 1939 en tókst jafnframt að endurnýja kynni við gömul átrúnaðargoð, Cézanne, Renoir og van Gogh, og skoða þau verk þeirra sem finna mátti í München. Í ævisögu sinni, Myndir og minningar, segir Ásgrímur: „Hreifst ég ákaflega af hinni þróttmiklu list þeirra og fannst mér ég skynja hana í miklu dýpra og skírara ljósi en nokkru sinni fyrr“ (bls. 184). Um framhaldið segir Björn Th. Björnsson í myndlistarsögu sinni: „Dró sú endurkynning vafalaust drýgstan skerf til þeirra miklu umbreytinga sem komu að fullu fram í málverki Ásgríms á Húsafelli sumarið 1941 og helguðu list hans næstu sjö árin.

Ásgrímur Jónsson er einn frumkvöðull íslenskrar myndlistar. Merkasta framlag hans eru landslags- og þjóðsagnamyndir þar sem túlkun birtunnar í náttúrunni er helsta viðfangsefnið. Í mörgum verkum hans gætir impressjónískra áhrifa.

Verkið er staðsett fyrir utan Iðnó.Verkið er tveggja metra hár skúlptúr úr bronsi og basalti. Verkið er bæði fígúratívt og abstrakt þar sem efri hluti verksins er hreinlega klöpp en sá neðri eftirlíking af líkama embættismanns í viðeigandi fatnaði, þ.e. jakkafötum með skjalatösku í hönd. Skjalataskan er nú á dögum táknræn fyrir skrifstofumann liðins tíma en verkið er táknmynd sem er í eðli sínu tímalaus. Embættismaðurinn virðist tiltölulega afslappaður, með aðra hönd í vasa, þrátt fyrir að hafa byrðar og ábyrgð heimsins á herðum sér. Hér hefur Magnús leikið sér bæði að ólíkum efnum og efnistökum og útkoman í senn kómísk og áhrifarík. Verkið stóð frá upphafi í garði fyrir aftan Hótel Borg, nánar tiltekið milli Lækjargötu og Pósthússtrætis, en hefur fengið mun sýnilegra heimili fyrir framan Iðnó. Flutningurinn átti sér stað árið 2012 fyrir tilstilli Listasafns Reykjavíkur til að gera verkið sýnilegra og Magnús sagði sjálfur um óþekkta embættismanninn við afhjúpunina fyrir framan Iðnó: „Nú er hann kominn af stallinum og niður á jörðina.“

Verkið er staðsett við Foldaskóla.Verkið er 360 sm hár skúlptúr á stöpli. Fold merkir jörð og orðið gná er hægt að túlka sem kona. Foldagná er því hægt að túlka sem móður náttúru sem gnæfir yfir og rís hátt, í þessu tilfelli hátt yfir nærliggjandi byggð. Þrátt fyrir hart og óþjálft efni er súlan í senn bæði hörð og mjúk. Skúlptúrinn er hefðbundinn að því leyti að listamaðurinn er „að fást við formin“ eins og hann orðar það sjálfur. „Ég tek að mér að draga fram í dagsljósið myndir faldnar í ákveðnu efni,“ og í tilfelli Foldagnár er efnið málmur. Miðbik verksins er vafningur sem er mjúkur að sjá, ólíkt efniviðnum, og allt að því brothættur. Áhorfandinn fær á tilfinninguna að þrátt fyrir styrk efnisins hafi listamaðurinn náð að kalla fram mýkt og sveigju.

Verkið er staðsett við Sæbraut.Höggmyndin stóð áður á Austurbakkanum þar sem nú stendur tónlistarhúsið Harpan. Verkinu var fundinn staður við strandstíginn, ekki langt frá Höfða. „Partnership“ er önnur tveggja höggmynda sem Pétur gerði í tilefni af því að 50 ár væru síðan Ísland og Bandaríkin hefðu tekið upp stjórnmálasamband. Fyrri höggmyndin var afhjúpuð 4. júlí 1991 í Reykjavík og sú seinni í Miami á Flórida árið 1992. Höggmyndirnar eru stærstu höggmyndir sem steyptar hafa verið í brons og fullunnar hér á landi. Verkin sýna eins konar örvarodd sem samsettur er úr tveimur samhverfum hlutum og má lesa úr því tákn fyrir samstarf tveggja aðila um að horfa fram á við. 

Verkið er staðsett við Perluna í Öskjuhlíð.Robert Dell fékk Fulbright-rannsóknarstyrk til að þróa jarðhitatengda höggmynd sem var sett upp tímabundið í Krýsuvík en stendur nú við Perluna í Reykjavík. Dell, sem er prófessor í verkfræði og afar virtur á sínu sviði, nýtti mikla verkfræðikunnáttu til að geta leyst tæknilegar hliðar hugmynda sinna en með höggmyndum sínum leitast hann við að gera náttúruöflin sýnileg og áþreifanleg. Dell er brautryðjandi í sjálfbærri list og telur mikilvægt að verkin vinni í sátt og samlyndi við náttúruna og gangi ekki á hana á neinn hátt. Höggmyndir Dells tjá þennan breytileika, en efnið sem þær eru gerðar úr tekur á sig ólíkar myndir og liti eftir vind- og veðrabrigðum. Dell notast við ýmis efni í verkum sínum, líkt og kopar, sem bregst hratt við hita- og kuldabreytingum og skiptir litum. Þá notar hann kristalla en þeir miðla ljósi auk þess að vísa til samþjöppunarorku jarðarinnar. Dell segir verk sín mynda nákvæm, tæknileg og efnisleg kerfi sem myndi eins konar gervilífheild.

Verkið er staðsett í Fógetagarðinum á horni Aðalstrætis og Kirkjustrætis.Minnismerki um Schierbeck var afhjúpað í Víkurgarði árið 1986. Georg Schierbeck landlæknir fékk að nota garðinn til garðyrkju árið 1883 og stundaði þar ræktunartilraunir með matjurtir, blómjurtir, korntegundir, tré og runna. Silfurreynirinn fallegi sem stendur við Aðalstræti var upprunalega gróðursettur árið 1884 af Schierbeck. Georg hafði forgöngu um stofnun Garðyrkjufélagsins (Hins íslenska garðyrkjufélags) árið 1885. Minnismerki Helga Gíslasonar er höggmynd sem myndar eins konar stólpa eða veggflöt sem er brotinn upp. Verkið verður því sem kennileiti í Víkurgarði. Fyrir miðju á höggmyndinni er skjöldur með andlitsmynd af Georg Schierbeck úr kopar. Verkið ber sömu höfundareinkenni og önnur útiverk sem Helgi vann á þessum tíma. Það er unnið í raunsæjum anda, maðurinn er í öndvegi umlukinn efninu og hreyfingu þess. Verkið var gjöf Gísla Sigurbjörnssonar í Ási til borgarinnar.

Verkið er staðsett á horni Langholtsvegs og Álfheima. Hyrningar er heiti nokkurra verka eftir Hallstein sem standa á nokkrum stöðum í borginni, þ.á m. í Hallsteinsgarði í Grafarvogi. Eitt er varðveitt innanhúss þar sem því er ekki ætlað að standa utandyra. Öll tilheyra þau sömu verkaröð þar sem í grunninn byggja þau á áþekkum formum. Hins vegar eru þau útfærð í ólík efni, stein, málað eða ómálað stál. Léttleika, leik og frjóa myndhugsun er að finna í verkunum og er innra rými þeirra opið, afmarkað með einföldum en skýrum ramma. 

Verkið er staðsett við Bjarkarás í Stjörnugróf.Eitt af meginþemum í list Arnar er að kynnast og ná sambandi við tiltekin efni og draga fram í dagsljósið myndir sem eru faldar í efniviðnum. Kljást við formin.

Verkið er staðsett á torgi við Gerðuberg.Mynd er bronsafsteypa sem stendur á graníti sem síðan stendur á steinsteyptum stöpli. Höggmyndin er gerð í anda grafíkseríu sem Sigurður vann á níunda áratug síðustu aldar og heitir Urbild eða frummynd. Verkið telst til abstraktverka með vísun í höfuð að sögn listamannsins. Þetta höfuð hefur komið oft við sögu í fjölmörgum tví- og þrívíðum verkum Sigurðar  og er því orðið að sjálfstæðu minni á ferli hans. Ýmist vísar það til listamannsins sjálfs eða til áhorfenda.

Verkið er staðsett við Háskólabíó og er í eigu Háskóla Íslands.Verkið, sem líkir eftir stuðlabergi, er eins konar innsetning og er unnið úr sérblandaðri steinsteypu og steindu gleri sem er lýst upp að innan. Fjórir misháir stuðlar standa í þyrpingu og mynda verkið og er lægsti stuðullinn í hæfilegri hæð til að þar sé hægt að tylla sér niður. Stuðlarnir vísa til stoða menningar okkar, í samfélagi sem og í bókmenntum og ljóðum. Jafnframt er í þeim tilvísun til forms nýbyggingar Háskólabíós, en tilurð verksins tengist henni. Landsbankinn gaf Háskóla Íslands verkið árið 1990.

Verkið er staðsett við íþróttamiðstöðina í Laugardal.Verkið er unnið til minningar um Gísla Halldórsson arkitekt sem var heiðursforseti Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands um árabil. Í starfi sínu sem arkitekt teiknaði hann fjölmörg félagsheimili og íþróttamannvirki, m.a. íþróttaleikvanginn í Laugardal og Laugardalshöllina. Þegar listaverkið var unnið kom Gísli til listakonunnar á vinnustofuna hennar og sat fyrir. Verkið var fyrst unnið í gifs en síðar steypt í brons í Englandi. Verkið er raunsæ eftirmynd einstaklings sem markaði spor á sínum ferli og mótaði það umhverfi sem er í kringum verkið. 

Verkið er staðsett við Fríkirkjuveg.Brjóstmyndin er af Gunnari Thoroddsen, fyrrum forsætisráðherra, sem er fæddur og uppalinn við Fríkirkjuveg 3. Faðir Gunnars, Sigurður Thoroddsen, var fyrsti íslenski verkfræðingurinn og lét byggja húsið árið 1905. Gunnar var lögfræðingur að mennt, prófessor við Háskóla Íslands, hæstaréttarlögmaður, borgarstjóri Reykjavíkur, fjármálaráðherra, iðnaðar- og félagsmálaráðherra og forsætisráðherra. Gunnar bauð sig einnig fram til forseta árið 1968 þegar Kristján Eldjárn náði kjöri. Gunnar var í fararbroddi íslenskra stjórnmála um margra áratuga skeið og gustaði oft um hann. Brjóstmyndin er á háum stöpli eins og hefðinni sæmir og er Gunnar mjög svo ábúðarmikill að sjá. Ljósmyndir af honum sýna þó að hann virtist í lifanda lífi mun blíðari ásýndum. Gunnar lést í september árið 1983.

Verkið er staðsett við ÆgisíðuMyndin Björgun varð til í Kaupmannahöfn er Ásmundur dvaldist þar veturinn 1936–37. Myndin sýnir björgun úr sjávarháska og hefur hún einnig verið nefnd Sjómennirnir. Myndin var stækkuð í 4 m á árunum 1957–60 og steypt í brons árið 1983.Sviðsetning verksins er nokkuð tvíræð. Efri maðurinn stendur á skeri eða bátskili, sem allt eins gæti verið alda, og reynir að draga þann neðri úr öldurótinu. Mennirnir tveir mynda samfellda hvirfilhreyfingu sem gengur frá hægri fæti neðri mannsins upp í vinstri hönd þess sem hærra stendur. Áherslan er lögð á átakið, andartakið þegar maðurinn er dreginn úr sjó – greipum dauðans. Hér er það myndbyggingin, hvirfilhreyfingin, sem miðlar inntaki verksins og því er innri formgerð – anatómía og hlutföll – beygð undir heildarsýn verksins og löguð að því. Þannig tökum við eftir því hvernig hægri handleggur og öxl efri mannsins eru ummynduð við átakið og látin renna inn í heildarhreyfingu myndarinnar. Því má segja að dramatískt inntak verksins kalli á umbreytingu formsins.

Verkið er staðsett í Grasagarðinum í Laugardal.Verk Helga fjalla gjarnan um veruleika mannsins sem býr að baki líkamanum. Þannig má sjá verk eins og þetta, þar sem líkaminn er aðeins sýndur að hluta eða bjagaður með öðrum hætti til þess að gefa til kynna veruleikann á bak við yfirborðið og þær áskoranir sem fylgja því að vera til. Um leið endurspeglar verk eins og þetta átök listamannsins við efnið. Helgi er mjög reyndur í bronssteypu og þekkir þá fornu hefð við gerð skúlptúra. Hann er þannig ef til vill ekki síður að kallast á við listasöguna í verki eins og þessu.

Verkið er staðsett í Grasagarðinum í Laugardal.Verkið er lágmynd í steinsteypu til minningar um Eirík Hjartarson sem var mikill áhugamaður um skógrækt. Verkið sem hoggið er í stein sýnir Eirík að störfum við að planta tré. Myndin er gjöf barna Eiríks, en hann hóf árið 1929 trjárækt á landi sínu sem hann nefndi Laugardal og svæðið allt dregur nú nafn af. Eiríkur stofnaði ásamt konu sinni Garðyrkjustöðina Laugardal sem var ein af fyrstu garðplöntustöðvum í Reykjavík og var seld til borgarinnar árið 1955. 

Verkið er staðsett við VesturbæjarskólaMagnús Tómasson fékk það verkefni að vinna að skúlptúrum fyrir utan Vesturbæjarskóla og hanna lóðina í náinni samvinnu við arkitektinn Ingimund Sveinsson. Steinarnir eru ómótaðir af hönd listamannsins en hann hefur fest á þá nautshorn og einhyrningshorn úr áli.Við fáum á tilfinninguna að þarna standi einhyrningur á móti tveimur nautum. Steinarnir mynda ögrandi spennu gagnvart skólabyggingunni og umhverfinu og eru til þess fallnir að vekja ímyndunarafl barnanna sem þar stunda nám og fá þau til að hugsa um umhverfi sitt á frjóan og sjálfstæðan hátt.

Verkið er staðsett við Kvennadeild Landspítalans.Höggmyndin var afmælisgjöf Reykjavíkur til Fæðingarheimilisins. Verkið er raunsætt sem nær að fanga augnablikið á einlægan og fallegan hátt. Móðirin er sterkleg og hefur allt sem barnið þarf til að þrífast fyrstu æviárin, móðurlega ást, sem og styrk til að verja barnið fyrir umheiminum. Það er enginn hávaði í myndum Tove heldur fegurð hins formræna og samþjappaða einfaldleika.

Áfangar eftir bandaríska listamanninn Richard Serra er umhverfislistaverk sem leggur undir sig alla Vesturey Viðeyjar og setur sterkan svip á ásýnd hennar og umhverfi. Listaverkið er úr stuðlabergi og vísar þannig til jarðsögu eyjarinnar og undirstrikar um leið órjúfanleg tengsl þess við umhverfi sitt. Áfangar snúast um upplifun okkar og hvernig við ferðumst um og horfum á umhverfið. Verkið er byggt upp á reglum sem listamaðurinn setti sér og kunna að hljóma flóknar (best er að upplifa verkið í eigin persónu því þá skýrir það sig sjálft). Stuðlabergspörum er komið fyrir hringinn í kringum eyjuna, bilið á milli þeirra ræðst af hæðarlínum landsins og þá myndast níu misbreið hlið sem ramma inn útsýnið í ólíkar áttir. Önnur stuðlabergssúlan stendur níu metra yfir sjávarmáli og hin  tíu,  önnur rís fjóra metra frá jörðu og hin þrjá.  Toppur allra súlna er semsagt jafn, eins og sjá má af hæsta punkti eyjunnar sem er átján metrar yfir sjávarmáli. Eins og önnur verk Richard Serra fær umhverfislistaverk hans áhorfendur til þess að hreyfa sig á ákveðinn hátt og upplifa umhverfi sitt í nýju ljósi. Íslenskt heiti þess, Áfangar, er sótt í þekkt ljóð Jóns Helgasonar en á móðurmáli listamannsins er titillinn mun meira lýsandi: Standing Stones – Nine locations – Two Elevations.  Verkið var unnið að frumkvæði Listahátíðar í Reykjavík árið 1990 en það er í vörslu Listasafns Reykjavíkur.

Safneign