Uppfærsla á vefum borgarinnar í dag milli 17.00–18.00. Búast má við truflunum.

Afsakið óþægindin

Erró

Kjarval

Ásmundur

Ásgrímur Jónsson er einn frumkvöðull íslenskrar myndlistar. Merkasta framlag hans eru landslags- og þjóðsagnamyndir þar sem túlkun birtunnar í náttúrunni er helsta viðfangsefnið. Í mörgum verkum hans gætir impressjónískra áhrifa.

Eftir að Þorvaldur Skúlason kom heim frá Frakklandi árið 1940 gaf hann sig að myndefnum og tjáningarhætti sem tengdust íslensku umhverfi og listþróuninni í landinu. Verk hans frá 1940 og til loka heimsstyrjaldarinnar einkennast af hlutbundnum expressjónisma þar sem listamaðurinn samlagar ýmis viðhorf erlendrar nýlistar sérkennum sem bera í sér sterkan íslenskan blæ.„Merkasti áfanginn á þessu skeiði í list Þorvalds er óefað sýning sú sem hann hélt haustið 1943 í Listamannaskálanum ásamt með Gunnlaugi Scheving,“ segir Björn Th. Björnsson. „Þar kom þessi endurnýjun fram í fullum þroska sínum, stærri og mýkri í gerð formanna og samleik en áður, og ekki sízt fyrir þá sök, að myndgerð þessi gaf þróttmikilli teikningu hans meira svigrúm en fyrr. Í málverkum þessum var hann ekki að lýsa hlutunum hið ytra, heldur þeirri hugð sem þeir vekja af sér: Kona hvílist á stól, með hönd undir kinn, svipur hennar fjarhugull“ (Björn Th. Björnsson: Íslenzk myndlist á 19. og 20. öld II, bls. 210).Verkið sem hér um ræðir, Konumynd, er ein af þremur mikilsverðum myndum af sitjandi konum sem Þorvaldur gerði á árunum 1939–42. Sú elsta þeirra, Kona að lesa í bók (Listasafn Háskóla Íslands) er gerð rétt áður en Þorvaldur kom til landsins. Í henni má sjá samantekt á ýmsum eðlisþáttum myndlistar bæði Picassos og Matisse. Um hana segir Björn Th. Björnsson: „Andlit stúlkunnar er mótað með heilum litflötum … og á greinilega ætt að rekja til grímunnar í myndum kúbistanna“ (Björn Th. Björnsson: Þorvaldur Skúlason, brautryðjandi íslenzkrar samtímalistar, bls. 71).Í Listasafni Háskóla Íslands er síðan að finna þriðja tilbrigðið um þetta stef, Sitjandi konu (1942), þar sem konan situr í tágastól með hendur í skauti. Um hana segir Björn Th. Björnsson: „Höfuðlitirnir, mettaðir bláir, brúnir og dimmgrænir, búa yfir kyrrð og stöðugleika. … Teikningin býr yfir fullkomnu jafnvægi, og með sama hæga mótinu og litirnir; tvær innhverfar línur, í gluggatjaldinu og fótstöðu konunnar, vega að fullu á móti stellingu hennar í stólnum, þannig að engin röskun – og jafnvel ekki grunur röskunar – verður á þeirri djúpu og innilegu rósemi sem hér er tjáð“ (Björn Th. Björnsson: Þorvaldur Skúlason, brautryðjandi íslenzkrar samtímalistar, bls. 100). Sennilegt er að eiginkona Þorvalds, Astrid, hafi setið fyrir á öllum myndunum.

Frá upphafi ferils síns málaði Jón Stefánsson myndir af hestum. Meðal allra fyrstu olíumálverka sem eftir hann liggja er Hestur við búðardyr (1917; LÍ-1606). Þær myndir sem Jón málaði af hestum á árunum 1924–35 eru ásamt landslagsmyndum hans hluti af myndrænni skilgreiningu hans á „Íslendingseðlinu“ sem var mjög til umræðu meðal fræðimanna og listamanna á árunum milli stríða. Þar er mönnum tíðrætt um þá eiginleika sem gerðu Íslendingum kleift að lifa af veðráttu, hafísa og eldgos á landinu öldum saman. Talað var um „áunna“ hreysti Íslendinga, þrautseigju, aðlögunarhæfni og staðfestu. Hestamyndir Jóns á þessu tímabili eru allar myndlíkingar þessara eiginleika, hver með sínum hætti.Á fimmta áratug aldarinnar verður breyting á myndlist Jóns í átt til aukins expressjónisma og rómantískrar íhygli sem lýsir sér meðal annars í bjartara litrófi og frjálslegri vinnubrögðum. Hestamyndir listamannsins fara ekki varhluta af þessum breytingum. Frá árinu 1942 eða þar um bil eru hestar hans yfirleitt ekki sýndir sem sterkir „einstaklingar“, heldur sem órofa hlutar stærri náttúruheildar. Þetta er og einkenni á Haganum grænum sem hér um ræðir. Hér á sér stað klassísk þrískipting myndflatarins í forgrunn, miðbik og bakgrunn. Hins vegar gnæfir hér ekkert fjall yfir vettvangi, heldur dreifast áherslur nokkuð jafnt um hann, og hestar og menn mynda litlar, fínlega málaðar einingar sem kallast á innan sköpunarverksins.

Safneign