Jóhannes S. Kjarval

Kjarvalsstaðir

Verkin spanna það tímabil sem listmálarinn Jóhannes S. Kjarval var starfandi. Þegar litið er á feril Kjarvals og hann speglaður í verkum samtíðarmanna hans sést hvernig myndlistin tekur breytingum og þróast. Tíðarandi sem var ríkjandi hverju sinni endurspeglast í ólíkum stílbrigðum og verkin gefa innsýn inn í hugðarefni höfunda, umhverfi þeirra og aðstæður. Framan af ríkti rómantísk náttúrusýn en fljótlega kom táknsæi til sögunnar og fyrstu skrefin voru stigin í þá átt að brjóta upp natúralískt myndmál.

Á sýningunni getur að líta myndlistarverk íslenskra listamanna frá um sex áratuga skeiði eftir aldamótin 1900. 

Kjarval var fæddur árið 1885 og lést árið 1972. Himinn og haf eru á milli þessara tímapunkta í menningarsögunni og samfélaginu öllu á heimsvísu. Þetta var tími mikilla félagslegra umbreytinga, iðnvæðingar, þéttbýlisþróunar og tækniframfara. Íslenskir listamenn fóru utan til náms og komu heim með nýjar hugmyndir, innblásnir af þeim straumum og stefnum sem þeir kynntust í Evrópu. Myndlistarmenn eru sannarlega ekki eylönd í heimssögunni heldur takast í verkum sínum á við ólíkar aðstæður, nýjungar, byltingar og átök. Með innreið nútímalegra gilda í íslenskt samfélag þróuðust viðfangsefni og aðferðir listamanna, myndmál var brotið upp og abstraktið ruddi sér til rúms. Nútíminn lagði að í íslensku samfélagi eins og berlega má sjá í framvindu listsköpunar ólíkra listamanna og í ævistarfi Kjarvals. 

Árið 1973, ári eftir að Kjarval féll frá, voru Kjarvalsstaðir vígðir og nefndir eftir honum.  Kjarval er einn af ástsælustu listamönnum þjóðarinnar og hafa verk hans verið til sýnis hér í hálfa öld.

Verk hans og annarra listamanna á sýningunni eru úr safneign Listasafns Reykjavíkur að undanskilinni Fjallamjólk Kjarvals sem er eitt þekktasta verk listamannsins og er fengið að láni frá Listasafni ASÍ.

Kjarval og 20. öldin: Þegar nútíminn lagði að

Ásmundur Sveinsson

Myndhöggvarinn að störfum á vinnustofu sinni.

Ásmundarsafn

Myndhöggvarinn Ásmundur Sveinsson vann verk sín í ólík efni Hann skar út í tré, hjó í stein, mótaði í leir, yfirfærði í steinsteypu auk þess sem hann vann með járn og fundið efni. Mörg hans þekktustu verk eru uppstækkuð og úti undir berum himni víða um borgina. Verk hans urðu til í þrotlausri tilraunamennsku á vinnustofunni þar sem efni, inntak og rými kölluðust á. Þau eru ýmist hlutbundin eða abstrakt og fór Ásmundur í gegnum ýmis ólík tímabil í listsköpun sinni. Á sýningunni hverfum við aftur í tímann og inn á vinnustofu Ásmundar. Við fáum tilfinningu fyrir því sem gerðist á bakvið tjöldin í leit listamannsins að útfærslu sem hentaði hverju sinni fyrir þær hugmyndir sem spruttu fram.

Á sýningunni hverfum við aftur í tímann og inn á vinnustofu Ásmundar.

Undraland var heitið á næsta bóndabæ við þann stað í Laugardal þar sem Ásmundur byggði vinnustofu sína, „kúluhúsið“ við Sigtún. Hann bjó hér ásamt fjölskyldu sinni, byggði við og þróaði einstaka aðstöðu til listsköpunar. Húsið var endurbyggt að hluta og opnað sem listasafn og höggmyndagarður eftir andlát Ásmundar fyrir rúmum 40 árum. Markmið Listasafns Reykjavíkur þennan tíma hefur verið að sýna verk hans í allri sinni fjölbreytni og veita yngri kynslóð listamanna vettvang til að sýna eigin verk í samhengi við þá arfleifð.

Ásmundur Sveinsson (1893–1982) var einn af frumkvöðlum íslenskrar höggmyndalistar. Hann stundaði nám við Sænsku listakademíuna í Stokkhólmi, dvaldist nokkur ár í París og ferðaðist um Grikkland og Ítalíu. Ásmundur hélt alla tíð tryggð við þá afstöðu að listin ætti erindi til fólksins og ætti heima á meðal þess. Hann var kallaður alþýðuskáldið í myndlist og án efa á sú hugsjón rætur að rekja til lífsafstöðu hans ekki síður en höggmyndahefðarinnar.

Ásmundur Sveinsson: Undraland

Ragnar Kjartansson

Listamaðurinn Ragnar Kjartansson róandi árabát í hvítum jakkafötum með tvo farþega.

Hafnarhús

Verkið er myndbandsinnsetning á fjórum skjáum og unnin upp úr skáldsögu Halldórs Kiljans Laxness, Heimsljós (1937–40). Sagan fjallar um lífshlaup Ólafs Kárasonar Ljósvíkings, niðursetnings og alþýðuskálds sem aldrei á fullkomna samleið með öðru fólki. Skáldsagan skiptist í fjórar bækur og á því byggist uppsetning myndbandsinnsetningarinnar. Árið 2025 eru 10 ár liðin frá gerð listaverksins Heimsljós og 70 ár frá því að Halldór Laxness hlaut Nóbelsverðlaunin.

Listasafn Reykjavíkur sýnir verkið Heimsljós – líf og dauði listamanns frá árinu 2015 eftir Ragnar Kjartansson.

Við gerð verksins stýrði Ragnar hópi vina og ættingja úr reykvísku listalífi í mánaðarlöngum gjörningi í Thyssen-Bornemiza-samtímalistasafninu í Vín. Gjörningurinn bar heitið Höll sumarlandsins og þar gátu sýningargestir bæði fylgst með framrás kvikmyndarinnar og vinnslunni við hana baksviðs og utansviðs. Kvikmyndaverkið býr yfir sama flökti á milli sviða þar sem við sjáum ekki einvörðungu tökuna sjálfa heldur jafnframt augnablikið þar á undan og eftir. Allar tökurnar á rúmlega áttatíu atriðum myndarinnar eru sýndar óklipptar, hvernig svo sem til tókst eða hve oft þurfti að endurtaka þær. Niðurstaðan verður nokkurs konar kúbísk kvikmynd; viðstöðulaus og brotakennd heild sem snertir á epískum skala mannlegra tilfinninga og örlaga.

Verkið Heimsljós - líf og dauði listamanns, er meðal umfangsmestu verka í safneign Listasafns Reykjavíkur og eru stærstu listaverkakaup safnsins - gerleg með veglegum stuðningi frá velunnara Listasafns Reykjavíkur. 


Ragnar Kjartansson: Heimsljós – líf og dauði listamanns

Ásta Fanney Sigurðardóttir

Sem gjörningalistamaður hefur hún komið fram við ýmis tækifæri og látið reyna á samskipti við áhorfendur. Tungumálið er mikilvægur þáttur í verkum hennar, möguleikar þess og takmarkanir og spurningar vakna um hvað taki við þegar því sleppir. 

Í verkum Ástu Fanneyjar er sterk tilfinning fyrir flæði, breytingum og hverfulleika. Hún hefur ekki bundist ákveðnum miðli en komið við á flestum þeim vígstöðvum sem kalla mætti tímatengdar.

Ásta Fanney hyggst nýta tímann í Undralandi til þess að henda reiður á því sem hún hefur unnið að á síðustu árum. Verkefnið liggur ekki ljóst fyrir enda má segja að það sem einkenni feril hennar sé að hlutir koma og fara, eitthvað verður til úr engu en hverfur jafnóðum á braut. Sem einhvers konar markmið hefur Ásta Fanney einsett sér að miðla niðurstöðum sínum í bókarformi.
Undraland er verkefni tileinkað sögu Ásmundarsafns. Þar var heimili og vinnustofa Ásmundar Sveinssonar myndhöggvara (1893-1982) sem hann hannaði sjálfur og byggði á árunum 1942-1950. Lóðin var í túnfæti bæjar sem hét Undraland. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg húsið og verk sín eftir sinn dag og var þar stofnað safn helgað minningu hans árið 1983. Þá fjóra áratugi sem listamaðurinn starfaði í húsinu var það vettvangur frjórrar listsköpunar. Yfir allt árið 2025 er listamönnum boðin aðstaða í húsinu til þess að vinna að eigin verkum í vinnslu eða hvers konar ferli.

Ásta Fanney Sigurðardóttir (1987), fæst við myndlist, ljóðlist, kvikmyndagerð og tónlist. Hún hefur sýnt og flutt verk sín á söfnum og hátíðum víða um heim, meðal annars í Listasafni Reykjavíkur, Ars Longa, Onassis og MOT og var tilnefnd til Bernard-Heidsieck-Centre Pompidou verðlaunanna í Frakklandi árið 2021. Ásta Fanney fer sem fulltrúi Íslands á tvíæringinn í myndlist í Feneyjum árið 2026.


Undraland: Ásta Fanney með verk í vinnslu 

Töfrabrögð -
Pizza - 
Skrásetning - 
Vindorka - 
Neysluhyggja - 
Skömm - 

Listasafn Reykjavíkur hýsir útskriftarsýningu nemenda á BA stigi í myndlistardeild, hönnunardeild og arkitektúrdeild Listaháskóla Íslands.

Á samsýningu útskriftarnemenda Listaháskóla Íslands sýna yfir 70 nemendur í myndlist, hönnun og arkitektúr útskriftarverkefni sín. Verkin gefa innsýn inn í rannsóknir og vinnuferli nemenda síðustu ár, þar sem þau hafa þróað faglega nálgun og aðferðir.

Á sýningunni takast nemendur á við marghliða viðfangsefni með ólík tól í farteskinu. Í verkum þeirra endurspeglast vangaveltur um hamfarir, gestaþrautir og samfélagslegt sinnuleysi – pólitískar yfirlýsingar og góðlátlegt grín. Nemendur gera tilraunir með bæði efni og inntak. Niðurstöður fá form í ólíkum miðlum: Í höttum, málverkum, letrum og kynslóðahúsum veðurfara svo fátt eitt sé nefnt.

Allt þetta og meira innifalið.

Viðburðir og gjörningar sem verða á safninu á meðan á sýningu stendur verða settir inn síðar.

Allt innifalið

Jóhannes Sveinsson Kjarval, vatnslitur á pappír

Á sýningunni er sjónum beint að fantasíuverkum Kjarvals sem innihalda dulspekilegar og trúarlegar vísanir og táknmyndir. Auk verka Kjarvals eru sýnd málverk Einars Jónssonar sem fengin eru að láni frá Listasafni Einars Jónssonar.

Fantasíurnar, sem gjarnan innihalda huldufólk, dulrænar verur og táknmyndir, áttu eftir að fylgja honum alla ævi...

Kjarval ferðaðist mikið á lífsleiðinni, bæði um eigið land og útlönd. Hann varð fyrir áhrifum frá fólki og nærumhverfi sínu, las mikið og kynnti sér strauma og stefnur sem ríkjandi voru. Meðal áhrifavalda í lífi listamannsins má nefna kollega hans og vin, Einar Jónsson myndhöggvara (1874-1954), og enska listamanninn William Blake (1757-1827). Kjarval kynntist Einari í London árið 1911 þegar þeir dvöldu þar samtíða um þriggja mánaða skeið og varð vel til vina. Einar var þekktur fyrir goðsöguleg og trúarleg myndefni og lagði áherslu á táknrænar merkingar í höggmyndum sínum og málverkum. Í bókum og á söfnum stórborgarinnar komst Kjarval svo í kynni við verk Blakes. Hann var eitt fremsta rómantíska skáld Englands og þekktur fyrir fínlegar og dulúðugar teikningar, hlaðnar trúarlegum táknum og vísunum.

Á sýningunni hefur verið safnað saman verkum Kjarvals sem eiga það sameiginlegt að vera sprottin úr hugarheimi handan þess sem er áþreifanlegt og auðskiljanlegt. Verkin eru ýmist með skýrar trúarlegar vísanir í Biblíuna og kristileg minni eða eru óræðari fantasíur hlaðnar táknum, hinu yfirskilvitlega og dulræna. Slík hugðarefni bjuggu í Kjarval alla tíð en eftir dvölina í London og viðkynnin af heimslistinni og innsýn í alþjóðlegan táknheim symbólisma má greina breytingu í áherslum og stílbrigðum sem Kjarval átti svo eftir að þróa á sinn persónulega hátt í gegnum allan ferilinn.

Sýnd verða verk frá öllum ferli Kjarvals. Árið 1908 hélt hann sína fyrstu sýningu í Reykjavík og sýndi þar fyrsta sinni fantasíuverk, þá 22 ára gamall, þegar hann hafði ekki enn farið til London eða hlotið formlega listmenntun. Fantasíurnar, sem gjarnan innihalda huldufólk, dulrænar verur og táknmyndir, áttu eftir að fylgja honum alla ævi og taka breytingum og þróast í gegnum ferilinn. Fyrir og í kjölfar London-dvalarinnar gerði Kjarval þó nokkuð af svokölluðum „draumalands-verkum“ sem gjarnan birta órætt landslag, fossa og verur í landslagi og er ætlunin að safna saman eins mörgum af þessum myndum og hægt er.

Jóhannes Sveinsson Kjarval (1885-1972) er einn ástsælasti listamaður þjóðarinnar og fjölbreytt lífsverk hans nær yfir fjölda málverka af náttúru landsins, kynjaverum og fólkinu í landinu. Árið 1968 ánafnaði Kjarval Reykjavíkurborg stóran hluta listaverka sinna og persónulegra muna og hafa verk hans verið kynnt með ýmsu móti frá því Kjarvalsstaðir voru opnaðir árið 1973.

Draumaland

Anna Hallin

Anna Hrund Másdóttir

Auður Lóa Guðnadóttir 

Edda Jónsdóttir

Erla Þórarinsdóttir

Geirþrúður Finnbogadóttir Hjörvar

Gjörningaklúbburinn

Helga Páley Friðþjófsdóttir

Hildigunnur Birgisdóttir

Ingibjörg Sigurjónsdóttir 

Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir

Katrín Inga Jónsdóttir Hjördísardóttir

Kristín Morthens

Margrét H. Blöndal

Sirra Sigrún Sigurðardóttir

Una Björg Magnúsdóttir

Una Margrét Árnadóttir 

Olga Bergmann

Katrín Elvarsdóttir

Helena Margrét Jónsdóttir 

Hekla Dögg Jónsdóttir

Þóra Sigurðardóttir

Þórdís Aðalsteinsdóttir

Þórdís Aðalsteinsdóttir, Kapall, 2023

List er okkar eina von! er yfirskrift þriggja ljósmynda sem fanga gjörning Katrínar Ingu Jónsdóttur Hjördísardóttur. Þar kinkar hún kolli til Carolee Schneemann sem framdi gjörning snemma á sjöunda áratugnum sem Erró skrásetti í ljósmyndaseríu á sínum tíma og er varðveitt í safneign Listasafns Reykjavíkur. Verk Katrínar dregur fram áratuga tímabil þrotlausrar baráttu kvenna fyrir því að öðlast pláss á myndlistarsviðinu. Þegar litið er til þess árangurs sem náðst hefur verður sá tími afstæður, bæði er ótrúlegt til þess að hugsa hversu stutt er síðan listsköpun kvenna var jaðarsett og um leið er furðulegt að enn sé nokkuð langt í land að fullu jafnrétti sé náð. 

Sýningin List er okkar eina von! státar af nýjum aðföngum eftir núlifandi konur.

Listasafn Reykjavíkur heldur utan um 17 þúsund færslur í safnskrá sinni og þar hallar verulega á hlut kvenna. Fyrir þessu eru ýmsar skýringar, stofn safneignar í upphafi var að mestu verk karla, safnið varðveitir þrjú yfirgripsmikil einkasöfn karla og innkaup fyrr á tímum voru karllæg. Síðustu ár hefur orðið vitundarvakning, bæði hvað varðar safneignina og sýningadagskrána. Unnið hefur verið markvisst að því að rétta hlut kvenna í sögu og samtíma með átaki í aðföngum, rannsóknum og miðlun. 

Sýningin List er okkar eina von! státar af nýjum aðföngum, innkaupum og gjöfum, eftir núlifandi konur. Hér má sjá verk kvenna á öllum aldri, unnin í ýmsa miðla og með tilvísanir í ólík viðfangsefni. Sýnd eru verk úr veglegri gjöf Gjörningaklúbbsins til safnsins, auk verka sem hafa verið keypt á síðustu fimm árum. Auk Gjörningaklúbbsins (Eirún Sigurðardóttir, Jóní Jónsdóttir og Sigrún Hrólfsdóttir) eru verk eftir fjölmargar valinkunnar listakonur þeirra á meðal eru Anna Hallin, Anna Hrund Másdóttir, Arna Óttarsdóttir,  Auður Lóa Guðnadóttir, Edda Jónsdóttir, Erla Þórarinsdóttir, Geirþrúður Finnbogadóttir Hjörvar, Hekla Dögg Jónsdóttir, Helena Margrét Jónsdóttir, Helga Páley Friðþjófsdóttir, Hildigunnur Birgisdóttir, Ingibjörg Sigurjónsdóttir, Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir, Katrín Elvarsdóttir, Katrín Inga Jónsdóttir Hjördísardóttir, Kristín Morthens, Margrét H. Blöndal, Olga Bergmann, Sirra Sigrún Sigurðardóttir, Una Björg Magnúsdóttir, Una Margrét Árnadóttir og Þórdís Aðalsteinsdóttir.

Sýningarstjóri er Ólöf Kristín Sigurðardóttir


List er okkar eina von! 

Ásta Ólafsdóttir

Brynhildur Þorgeirsdóttir

G.Erla – Guðrún Erla Geirsdóttir

Harpa Björnsdóttir

Margrét Jónsdóttir

Rúna Þorkelsdóttir

Rúrí

Svala Sigurleifsdóttir

Erla Þórar­ins­dóttir, Eldfjall í öll lönd eða bombur handa hverjum og einum, 1983.

Á sýningunni er leitast við  að skoða flókið tengslanet, sterkan vef og djarft frumkvæði kvenna sem einkenndi þennan tíma listrænnar nýsköpunar.

Ólga: Frumkvæði kvenna í íslenskri myndlist á 9. áratugnum er samsýning sem fjallar um afgerandi hlutverk kvenna í mótun íslenskrar listasenu á miklum umbreytingatímum níunda áratugs liðinnar aldar.

Á áttunda áratugnum lagði önnur bylgja femínisma grunninn að kvenfrelsisbaráttu um allan hinn vestræna heim sem leiddi af sér aukinn sýnileika kvenna og ýmsar breytingar innan stofnana. Með því að byggja á ávinningi áttunda áratugarins, sem oft hefur verið kallaður 
„kvennaáratugurinn,“ færði níundi áratugurinn konum frekari réttindi og skoraði ríkjandi viðmið listheimsins á hólm. Þessi kvennabarátta lagði því grunninn að nýjum áskorunum næstu kynslóða myndlistarkvenna sem ýttu enn við mörkum samtímalista. 

Á meðan Ísland gekk í gegnum verulegar félagslegar og menningarlegar breytingar, stigu konur fram sem róttækar raddir, sigldu inn í og mótuðu listheim sem var að mestu leyti karllægur. Með samstöðu og sameiginlega sýn á lofti ruddu þær nýjar brautir í tjáningu, frá gjörningum til hugmyndalista, og endurskilgreindu listhugtakið. Ólga varpar ljósi á samvinnu og tengslanet þessara listakvenna, gagnkvæman  stuðning og ástríðu, en þær sprengdu upp fyrirframgefnar væntingar um leið og þær lögðu grunn að nýrri framtíðarsýn.

Sýningin er afrakstur árslangrar rannsóknarvinnu þar sem áhersla hefur verið lögð á samtöl við listamenn og leit að óþekktum verkum. Verkin endurspegla fjölbreyttan sköpunarhátt listakvennanna og hefur að geyma gjörninga, vídeó, ljósmyndir, skúlptúr, prentverk. Listinn er ekki tæmandi, en hvert einasta valið verk birtist ekki aðeins sem einstök höfundasýn heldur fellur verkið einnig inn í stærra sögulegt samhengi listrænna samskipta og áhrifa. Mörg verkanna, auk efnis úr skjalasöfnum, eru nú sýnd í fyrsta sinn síðan á níunda áratugnum. Þau veita  ferska innsýn inn í  þetta áhrifaríka tímabil í íslenskri listasögu.

Ólga er meira en sýning—hún er virðingarvottur til þeirra kvenna sem settu mark sitt á liststofnanir þessa tíma—stofnuðu netverk listrænna tengsla og frumkvæðis sem heldur áfram að móta samtímalist. Samstarfið sem einkenndi listvettvang kvenna á níunda áratugnum leiddi ekki aðeins til nýsköpunar heldur hafði einnig áhrif á þróun sýningarhalds - og safnastarf og stuðlaði að dýpri skilningi á samtímalist á Íslandi.

Samhliða sýningunni fylgir bók sem fjallar ítarlega um sögurnar á bak við listina og listumhverfi þessa tíma. Hún inniheldur rannsóknargreinar Becky Forsythe, sýningarstjóra og Heiðu Bjarkar Árnadóttur, listfræðings, viðtöl við listakonur, myndir af listaverkum og heimildir sem bregða ljósi á tengslanetin  og samböndin sem nærðu tímabilið. Með útgáfunni er ætlunin að varðveita og heiðra framlag þessara brautryðjenda og sýna fram á hvernig verk þeirra halda áfram að hljóma og veita innblástur.

Árið 2021 fékk Listasafn Reykjavíkur Öndvegisstyrk Safnaráðs til að stofna þrjár rannsóknarstöður í samstarfi við Listfræði við Háskóla Íslands. Þær skyldu helgaðar rannsóknum á framlagi kvenna til íslenskrar listasögu. Fyrsta sýningin var í höndum Sigrúnar Ingu Hrólfsdóttur sem rannsakaði feril Hildar Hákonardóttur (2023). Sú síðari heiðraði verk Borghildar Óskarsdóttur undir stjórn Aðalheiðar Lilju Guðmundsdóttur (2024). Ólga: Frumkvæði kvenna í íslenskri myndlist á 9. áratugnum er þriðja og síðasta sýningin í þessari röð. Hún byggir  á rannsóknum Becky Forsythe, sýningarstjóra.  

Listamenn sem eiga verk á sýningunni eru 
Ásta Ólafsdóttir, Brynhildur Þorgeirsdóttir, Erla Þórarinsdóttir, Gerla, Harpa Björnsdóttir, Margrét Jónsdóttir, Rúna Þorkelsdóttir, Rúrí og Svala Sigurleifsdóttir.




Ólga

Unnar Örn J. Auðarson

Spurningar vakna um sögu, verðmætamat og valdakerfi; hvað er varðveitt, af hverjum og í hvaða tilgangi? Unnar Örn fær aðgang að einstöku sérsafni sem varðveitt er í Þjóðminjasafni Íslands og er enn lítt kannað og hefur þar af leiðandi margræða sögn.

Unnar Örn sækir innblástur í hvers konar skrásetningu sögunnar. Formlegar heimildir, ljósmyndir, safngripir eða önnur óformlegri vegsummerki fortíðar verða listamanninum fóður í það sem hann kallar Tilraun um tímann. 

Ásbúðarsafn, geymir um 20 þúsund muni sem safnað var af  Andrési Johnson í Ásbúð í Hafnarfirði (1885-1965). Hann ánafnaði munina safninu og þótti á sínum tíma einn mesti minjasafnari sem uppi hafði verið á landinu. Frá unga aldri safnaði hann ýmsu, s.s. póstkortum, merkjum, peningum, peningaseðlum, frímerkjum og óteljandi öðrum smámunum sem til féllu frá degi til dags. 

Undraland er verkefni tileinkað sögu Ásmundarsafns. Þar var heimili og vinnustofa Ásmundar Sveinssonar myndhöggvara (1893-1982) sem hann hannaði sjálfur og byggði á árunum 1942-1950. Lóðin var í túnfæti bæjar sem hét Undraland. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg húsið og verk sín eftir sinn dag og var þar stofnað safn helgað minningu hans árið 1983. Þá fjóra áratugi sem listamaðurinn starfaði í húsinu var það vettvangur frjórrar listsköpunar. Yfir allt árið 2025 er listamönnum boðin aðstaða í húsinu til þess að vinna að eigin verkum í vinnslu eða hvers konar ferli.

Unnar Örn Jónasson Auðarson er fæddur árið 1974 í Reykjavík. Hann útskrifaðist frá Myndlista- og handíðaskóla Íslands 1999 og lauk meistaranámi við Listaháskólann í Malmö 2003. Síðasta einkasýning Unnars Arnar var í Glerhúsinu undir lok ársins 2024 og kallaðist Óminnissafnið.


Undraland: Unnar Örn með verk í vinnslu 

Hallgrímur Helgason

Á sýningunni Usli er sjónum beint að höfundarverki myndlistarmannsins Hallgríms Helgasonar, sem er raunar ekki síður þekktur fyrir ritstörf og samfélagsrýni. Innan myndlistarinnar hefur sagnamaðurinn valið sér málverkið og teikninguna sem tjáningarform. 

Usli vitundarinnar, usli mannsævinnar og usli veraldarsögunnar − eru eins og rauður þráður í gegnum þann fjögurra áratuga myndlistarferil sem hér er tekinn til skoðunar.

Þar segir hann sögur sem hafa persónulega skírskotun um leið og þær endurspegla tíðaranda eða, eins og í seinni tíð, eru viðbragð við atburðum veraldarsögunnar. Leitin að tjáningarmáta innan málverksins er leiðarstef og speglar hræringar innan listheimsins. Sá persónulegi stíll sem Hallgrímur hefur þróað á löngum ferli hefur jafnan verið fígúratífur en þó flakkað á milli raunsæis og fantasíu.

Hallgrímur Helgason er áttundi listamaðurinn sem valinn er til þátttöku í sýningaröð Listasafns Reykjavíkur á Kjarvalsstöðum, þar sem farið er yfir feril lykilpersóna í íslensku listalífi. Hvert og eitt þeirra er valið með tilliti til einstaks framlags þeirra og sérhæfingar á sínu sviði, bæði hvað viðvíkur miðlum, aðferðum og viðfangsefnum. Slík stöðutaka á sér stað í framsetningu lykilverka frá ólíkum tímum í Vestursal Kjarvalsstaða og útgáfu sýningarskrár þar sem fjallað um ferilinn í samhengi listasögunnar og samtímans.

„Ég vil hafa litina lifandi, tefla á tæpasta vað, og aldrei vera of smekklegur. Málverk eiga helst að valda usla í rýminu, yfirtaka stofuna, raska jafnvæginu, rústa hjónabandinu!“

Hallgrímur Helgason er fæddur í Reykjavík 1959. Hann nam stuttlega við MHÍ og Listaakademíuna í München en hefur starfað og sýnt sem myndlistarmaður frá árinu 1983. Hann hefur haldið yfir 30 einkasýningar heima og erlendis og tekið þátt í yfir 40 samsýningum víða um lönd. Árin 1985-89 var hann búsettur í Boston og New York og árin 1990-96 bjó hann í París. Verk hans eru meðal annars í eigu Metropolitan Museum of Art, New York, FRAC Poitou-Charentes í Angouleme, Frakklandi, Listasafns Reykjavíkur, Listasafns Íslands, Listasafns Háskólans, Listasafns Kópavogs og Listasafns Ísafjarðar. Árið 2021 hlaut Hallgrímur heiðursorðu Frakka fyrir menningarstörf, Officier de l'ordre des arts et des lettres.

Hallgrímur Helgason: Usli

Yoko Ono

Friðarsúlan í Viðey er hugarfóstur myndlistarmannsins, tónlistarmannsins og friðarsinnans Yoko Ono og er hugsuð sem leiðarljós fyrir heimsfrið.

Verkið er í formi „óskabrunns“ en á hann eru orðin „Hugsa sér frið“ grafin á 24 tungumálum. 

Upp úr brunninum stígur ljóssúla sem er samansett úr fimmtán geislum sem sameinast í einu sterku ljósi. Sex ljósgeislanna fara lárétt um göng á palli í kring um brunninn og er endurkastað upp á við með speglum. Pallurinn er þakinn þrenns konar íslensku grjóti – líparíti, grágrýti og blágrýti. Þessi hönnun er táknræn tjáning Yoko Ono á leiðbeiningarverki sem hún gerði árið 1965 og nefnist Ljóshús. „Ljóshúsið er tálsýn, byggt úr tæru ljósi. Sláðu upp strendingum á ákveðnum tíma dags, við ákveðna kvöldbirtu sem streymir gegnum strendingana, og ljóshúsið birtist í miðju vallarins eins og táknmynd, nema hvað þessi táknmynd býður þér inngöngu ef þú vilt. Svo kann að fara að ljóshúsið birtist ekki daglega, alveg eins og sólin skín ekki daglega.“ Þann 9. október 2007 var listaverkið tileinkað minningu Johns Lennon sem hefði þá orðið 67 ára. Á hverju ári lýsir friðarsúlan frá 9. október (fæðingardegi Lennons) til 8. desember (dánardags hans). Einnig logar ljósið frá vetrarsólstöðum til nýársdags og eina viku að vori. Uppsetning friðarsúlunnar er samstarfsverkefni Yoko Ono, Reykjavíkurborgar, Listasafns Reykjavíkur og Orkuveitunnar.

Yoko Ono (1933) er leiðandi myndlistarmaður á sviði tilrauna og framúrstefnu. Hún er iðulega tengd við listhreyfingar sem mótuðust
á sjöunda áratugnum á borð við konseptlist, gjörninga, flúxus og viðburðalist og er ein fárra kvenna sem tók virkan þátt í þeim. Mörg af
frægustu verkum Yoko Ono eru svokölluð þátttökuverk þar sem hún býður almenningi að taka þátt í sköpun listarinnar og eru Óskatrén gott
dæmi þar um.

Allar frekari upplýsingar um Friðarsúluna má finna á  imaginepeacetower.com.

Friðarsúlan

Erró

Hverju verki átti að fylgja texti eftir rithöfund. En árið 1981 hafði honum tekist að mála aðeins 121 málverk. Erró hélt síðan áfram árið 1982 og málaði 5 málverk sem tilheyrðu myndaröðinni 1002 nætur og síðan á árunum 1984-85 bætti hann við myndaröðinni 1003 nætur og málaði 11 málverk. Alls málaði hann 137 málverk sem tengjast “1001 Nótt”. 



Þegar Erró hóf, árið 1977, að gera myndaseríuna Þúsund og eina nótt var hugmynd hans sú að setja saman 1001 myndverk sem hann myndi síðan birta í bók. 

Margir þekkja söguna um Scheherazade, dóttur stórvesírsins, sem sagði sultaninum, eiginmanni sínum, á hverju kvöldi, sögu þar sem æsispennandi framhaldi hennar var alltaf frestað til næsta dags: þetta voru brögð sem hún beitti til að komast hjá dauðanum. Þannig hófst þúsund og ein nótt með hrífandi sögum, sem koma jafnt úr fræði- sem og alþýðubókmenntum. Þjóðsögur, ævintýri, ferðasögur, rómantískar skáldsögur, stríðssögur og sagnir unnar úr indverskum, arabískum, persneskum, egypskum og hellenskri arfleifð mynda þetta nafnlausa safn sem hefur verið auðgað með viðaukum í aldanna rás og sem notið hafa mikilla vinsælda í Evrópu allt frá 18. öld.



Nætur Errós myndgera enga sérstaka sögu frá Þúsund og einni nótt, en þar birtast sambærileg þema líkt og ferðalög, ást, ofbeldi. Nokkrar tilvísanir til Austurlanda er að finna hér og þar, í gegnum mótíf, sem eru fengin að láni úr vestrænum málverkum: ambáttir og kvennabúr, ljónaveiðar og þættir úr biblíunni. En að mestu leyti vísa tilvitnanir í nútímasamfélagið, landvinninga út í geimnum, kínversku menningarbyltinguna, heimsvalda- og nýlendustríð. Þessar myndir eru torræðar og mynda ekki neina sérstaka heild.  Með klippimyndum framkallar Erró alls kyns nálganir, dularfullra og mótsagnakenndra mynda, sem rugla áhorfandann í ríminu. Erró er sjálfum sér samkvæmur, frjáls og fordómalaus og án fyrirfram gefna hugmynda tileinkar hann sér misleit efni fjölmiðlaheimsins og klippir saman verk sem hafa til að bera kröftug sjónræn áhrif.


Erró: 1001 nótt

Jónsi

Gestur í myrkvuðu rými, umluktur mistri og ljósrönd í lofti.

Jónsi (f. 1975) er vel kunnur af verkum sínum á sviði tónlistar. Hann hefur á síðustu fimm árum unnið markvisst að því að aðlaga listsköpun sína að vettvangi myndlistar. 

Innsetningin FLÓÐ stendur áfram eftir að einkasýningu Jónsa í Hafnarhúsi lýkur.

Í innsetningunni FLÓÐI ganga áhorfendur í myrkvað rými, umluktir mistri og óræðum ilmi. Allt um kring óma hljóð sem eiga uppruna sinn í náttúrunni, stafrænni úrvinnslu og mannsröddinni. Hljóðmyndin vex og stigmagnast, skynjunin nær frá eyrum og ofan í maga, ómurinn flæðir yfir líkamann í bylgjum. Ljósrák í loftinu bregst við hljóðinu og ýtir enn frekar undir þá marglaga skynjun sem ferlið býður upp á.

Þyngdarkraftur tungls og sólar, ásamt snúningi jarðar, valda reglulega flóði og fjöru. Við sjávarföll færist mikið magn sjávar til eða frá ströndu og hefur áhrif á strauma í hafinu. Taktur sjávarfallanna hefur verið reglulegur og fyrirsjáanlegur í árþúsundir. Í dag má greina breytingu á sjávarborði, sem orsakast af loftslagsbreytingum á heimsvísu; varmaþenslu, bráðnun jökla og tapi á helstu íshellum jarðar. Vegna hækkunar sjávar tekur sjávarfallahæð einnig breytingum, nær hærra og lengra inn í land en áður.

Innsetning | Jónsi: FLÓÐ

Hreinn Friðfinnsson

Listaverkið From Time To Time sýnir 6 innrammaðar myndir í tveim röðum. Miðjuramminn sýnir eldingu. Tvær myndir sýna óræðan hulinn hlut með hvítri ábreiðu.

Verk Hreins eru ljóðræn og heimspekileg könnun á hversdagslegri mannlegri upplifun þar sem tími og tilviljun leika stórt hlutverk. Sýningin byggist eingöngu á verkum listamannsins í safneign og endurspeglar margslungnar tilraunir hans til að höndla hverfulleikann og fanga óendanleikann í tíma og rúmi.

Listasafn Reykjavíkur sýnir verk Hreins Friðfinssonar úr safneign.

Listamaðurinn Hreinn Friðfinnsson átti langan og farsælan feril, allt frá árunum í kringum 1970 til samtímans, en hann lést fyrr á þessu ári. Hreinn bjó alla tíð í Hollandi og sýndi verk sín í alþjóðlegu samhengi auk fjölmargra sýninga sem hann hélt hér á landi. Hann gerði meðal annars ljósmyndaverk  textaverk, lágmyndir og innsetningar úr fundnum efnivið. Í listsköpun sinni vísaði hann í hugmyndir um stöðu mannsins gagnvart tímanum, eilífðinni og alheiminum. Með hversdagslegri, ljóðrænni og manneskjulegri nálgun urðu þessi háleitu viðfangsefni að hugljúfum og áleitnum hugleiðingum. 
Sýningin Endrum og sinnum byggist eingöngu á verkum Hreins í safneign og spannar allan feril hans. Með henni minnist Listasafn Reykjavíkur eins ástsælasta listamanns samtímans sem hafði með verkum sínum og persónuleika ómæld áhrif.  Ekki síst var hann yngri kynslóðum listamanna mikil hvatning og munu verk hans að vonum halda áfram að veita fólki innblástur í margræðum einfaldleika sínum.


Hreinn Friðfinnsson: Endrum og sinnum

Jóhannes Sigfinnsson (1896-1980), Grímsstaðabærinn við Mývatn  (Í eigu Menningarmiðstöðvar Þingeyinga)

Við ferðumst hringinn í kringum landið í gegnum sögu sem spannar rúma öld. Við stöldrum við og lítum firði, dali, þorp og bæi með augum fólks sem þekkir þar betur til en nokkur annar. Þetta eru Átthagamálverk sem máluð eru af ást og hlýju, uppfull af tilfinningu fyrir staðháttum og minningum fyrri tíma. Svo vill til að á þessu ferðalagi erum við óvenju heppin með veður! 


Sýning á átthagamálverkum í Vestursal Kjarvalsstaða er rannsóknarverkefni um jaðar íslenskrar listasögu. Þar hafa jafnt lærðir listamenn sem sjálfmenntað áhugafólk mundað pensilinn og skapað verk í persónulegu samtali við staði og minningar. Hvatinn að baki verkunum byggist fremur á einlægri löngun til að sýna og segja frá, dýpka tengsl, muna og varðveita, en að takast á við strauma og stefnur í listrænu samhengi. 

Í verkunum er varðveitt saga ólíkra einstaklinga, en á sýningunni eru verk eftir eitt hundrað manns hvaðanæva af landinu. Um leið segja þau sögu einsleits samfélags sem deilir áþekkum örlögum á tímum samfélagsbreytinga. Á tuttugustu öld fluttist fólk af bæjum í þéttbýli - og frá landsbyggðinni til höfuðborgarinnar. Þessir búferlaflutningar eru samofnir breytingum á sviði menntunar og menningar, verslunar og þjónustu, atvinnu- og efnahagsþróunar sem og félagslegra tengsla. Átthagamálverkin standa eftir eins og tilraun til þess að hægja á þessari framrás, stöðva tímann, fanga eitthvað áður en það verður um seinan. 

Hvernig tala átthagamálverkin til okkar í dag?



Á sýningunni eru verk eftir eitt hundrað listamenn, lærða og leika:

Ágúst F. Petersen, Áki Guðni Gränz, Ásgrímur Jónsson, Ásta Pálsdóttir, Baldvin Björnsson, Bjarni Guðmundsson, Bjarni Henriksson, Bassi, Bjarni Þór Bjarnason, Brynjólfur Þórðarson, Eggert Guðmundsson, Einar Ingimundarson, Einar Jónsson, Einar Jónsson frá Fossi,
Eiríkur K. Jónsson, Elfar Guðni Þórðarson, Elín Pjet. Bjarnason, Elísabet Geirmundsdóttir, listakonan í fjörunni, Erlendur Karl Þórðarson, Eyjólfur J. Eyfells, Finnur Jónsson, Freymóður Jóhannsson, Gísli Jónsson, Gísli Þorsteinsson, Guðmundur Guðmundsson, Erró,  Guðmundur Kristjánsson,Guðni Hermansen, Guðrún Layfey Jónsdóttir, Blaka, Gunnar Gunnarsson, Gunnlaugur Blöndal, Gunnlaugur Scheving,
Gunnlaugur Stefán Gíslason, Gústav Geir Bollason, Hallbjörg Bjarnadóttir, Helga Erlendsdóttir, Ljósblá, Herbert Sigfússon, Hebbi málari, Hjálmar Stefánsson, Hólmfríður Einarsdóttir, Hreinn Elíasson, Hringur Jóhannesson, Höskuldur Björnsson, Ísleifur Sesselíus Konráðsson, Jakob V. Hafstein, Jóhann Briem, Jóhannes Geir Jónsson, Jóhannes S. Kjarval, Jóhannes Sigfinnsson, Jón Aðalsteinn Stefánsson frá Möðrudal, Jón Engilberts, Jón Gunnarsson, Jón Hróbjartsson, Jón Stefán Sigurjónsson, Brimar, Jón Þorleifsson, Jónas Guðmundsson stýrimaður,
Júlíana Sveinsdóttir, Júlíus Axelsson, Karólína Lárusdóttir, Katrín Jósepsdóttir, Kata saumakona, Kristinn Ástgeirsson, Kristinn G. Jóhannsson, Kristinn Pétursson, Kristín Jónsdóttir, Kristín Þorvaldsdóttir, Kristján Davíðsson, Kristján H. Magnússon, Louisa Matthíasdóttir, Matthías Sigfússon,
Nína Tryggvadóttir, Ólafur Túbals,  Ólöf Birna Blöndal, Óskar Jónsson, Páll Guðmundsson frá Húsafelli, Pálmar Örn Guðmundsson, Rafn Eiríksson,  Ríkarður Jónsson, Sigfús Halldórsson, Sigríður Melrós Ólafsdóttir, Sigurður Baldvinsson, Sigurður Einarsson, Sigurður Sigurðsson, Sigurlaug Jónasdóttir, Sjøfn Har, Soffía Þorkelsdóttir, Stefán V. Jónsson, Stórval,  Steinþór Eiríksson, Svava Sigríður Gestsdóttir, Svavar Guðnason, Sveinn Björnsson, Sveinn Guðbjarnason, Sveinn Þórarinsson, Veturliði Gunnarsson, Vilhjálmur Einarsson, „Silfurmaðurinn“,  Þorbjörg Halldórsdóttir,  Þorvaldur Þorsteinsson, Þóra Jónsdóttir, Þórarinn B. Þorláksson, Þórdís Tryggvadóttir, Þórður Halldórsson frá Dagverðará, Þrándur Þórarinsson, Þuríður Jakobsdóttir Kvaran og Þuríður Sigurðardóttir, Þura.


Átthagamálverkið

Kjartan Ari Pétursson

Ásgrímur Þórhallsson

Sigurður Ámundason

Sigtryggur Berg Sigmarsson

Deepa R. Iyengar

Bjarni H. Þórarinsson

Halla Birgisdóttir

Styrmir Örn Guðmundsson

Jóhann S. Vilhjálmsson

Margrét Norðdahl

Marta Valgeirsdóttir

Teikning eftir Jóhann S. Vilhjálmsson í dökk rauðum og gráum lit.

Á sýningunni verða ný og nýleg verk eftir fjölbreyttan hóp listamanna. Verkin endurspegla mikla breidd í inntaki, þar sem glímt er sjálfsævisöguleg viðfangsefni, djúpstæðan sársauka og dauða, samhliða ljóðrænu hversdagsins, endurtekningum og ryðma í daglegum rútínum, óhlutbundnum formum og kerfum. Verkin eru unnin í fjölbreytta miðla; málverk, skúlptúrar, teikningar, vídeóverk og gjörningar. 

Murr er s‎ýning á verkum íslenskra samtímalistamanna þar sem sjónum er beint að áráttukenndum vinnuaðferðum í myndlist; endurtekningum, reglum og ofureinbeitingu.

Á sýningunni Murr er velt upp spurningum um hvað fái listamenn til að vinna endurtekið að sama viðfangsefninu, oft með svipuðum hætti? Hvað fær listamenn til að setja sér reglur og fylgja þeim eftir í þaula, mánuð eftir mánuð, ár eftir ár. 

Í samhengi listarinnar má oft finna hegðun og hugmyndir sem dagsdaglega myndu teljast fráleitar eða undarlegar. Út frá sjónarhorni sköpunar hafa listamenn frelsi til að kanna mörk mannlegs ástands og mannlegrar getu og nálgast út frá forsendum listarinnar. Það er því engin furða að stundum sé litið á list og áráttu sem tvær hliðar á sama peningi, í báðum tilfellum er um að ræða frávik frá því sem við teljum eðlilega mannlega hegðun og einnig frávik frá því sem við teljum mannshugann eða líkamann færan um. 

Listamenn sem eiga verk á sýningunni eru: 

Ásgrímur Þórhallsson, Bjarni H. Þórarinsson, Deepa R. Iyengar, Halla Birgisdóttir, Jóhann S. Vilhjálmsson, Kjartan Ari Pétursson, Margrét M. Norðdahl, Marta Valgeirsdóttir, Sigurður Ámundason, Sigtryggur Berg Sigmarsson, Styrmir Örn Guðmundsson. 

Sýningarstjóri er Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir 

Murr

Jo Pawlowska 

Sadie Cook

Á 51. sýningu D-sal sýningarraðarinnar tekur á móti þér gífurlegt magn ljósmynda og kvikra mynda í nýrri innsetningu eftir Sadie Cook og Jo Pawlowska. Myndefnið inniheldur sviðsetta drauma og skjáskot af samtölum og stanslausa sjálfskoðun þar sem listamennirnir kanna ystu nöf líkama og sálar í umbreytingarferli. Sýningin byggir á þeirri fantasíu listamannana að geta verið til fyrir utan eða handan tvíhyggjunnar, bæði hvað varðar kynjatvíhyggju og allar þær óteljandi tvíhyggjur sem móta líf okkar.

Alltumlykjandi tvíhyggja sem sundrast og sameinast aftur.

Samstarf Sadie og Jo þróast útfrá vináttu (og sameiginlegum snoðuðum hausum) sem gerjaðist með löngum samtölum um sjálfið, sjálfsmynd, hár, línuleika tilverunnar og internetið. Listrænt samstarf hófst þó af alvöru á sólríkum eftirmiðdegi í maí 2024 þegar Jo tók fyrsta skammtinn af testósteróni á meðan Sadie dýfði fótunum í slím og smellti af bleikri plastmyndavél. Sýningin _Allt sem ég vil segja þér_ er afrakstur árs langrar samvinnu þar sem hvert verk er eignað báðum listamönnum.

Sýningaröðin í D-sal hóf göngu sína árið 2007. Hér er listamönnum sem hafa mótandi áhrif á íslenska myndlistarsenu boðið að halda sína fyrstu einkasýningu í opinberu safni.

Sýningin er styrkt af Myndlistarsjóði.

D51 Sadie Cook og Jo Pawlowska: Allt sem ég vil segja þér

Listasafn Reykjavíkur varðveitir heilstætt safn verka eftir listamanninn og er Hafnarhús vettvangur reglulegra sýninga á verkum hans. Þessi yfirlitssýning endurspeglar litríkan ferli listamannsins en á löngum ferli hefur hann fengist við ýmsa miðla myndlistarinnar. Þar má finna allt frá gjörningum, vídeólist, grafík, fjölfeldi og klippimyndum, til stórra verka í almannarými og málverka á öllum skala, sem hafa unnið honum verðugan sess í evrópskri listasögu.

Erró er á meðal þeirra íslensku listamanna sem náð hafa fótfestu í heimi alþjóðlegrar myndlistar. 

Á þessari sýningu verða helstu verk listamannsins og tækifæri til að kynnast ólíkum viðfangsefnum hans svo sem ádeilu á neyslusamfélagið, pólitísk deilumál og þá ofgnótt upplýsinga sem einkennir nútíma samfélag. 

Listamaðurinn Erró, fæddur Guðmundur Guðmundsson árið 1932 í Ólafsvík á Snæfellsnesi, var í fararbroddi evrópsku framúrstefnunnar á sjöunda áratugnum. Í listasögu þessa tímabils er nafn hans ekki aðeins tengt endurnýjun fígúratífs myndmáls, vegna uppfinningar hans á frásagnarmálverkum sem byggja á samklippi, heldur einnig við hræringar sem á sínum tíma voru kenndar við uppákomur og tilraunakvikmyndir. Erró sækir innblástur í hnattvædda veröld okkar með sínu látlausa flæði mynda og upplýsinga.

Yfirlitssýning þessi rekur feril Errós og er leitast við að endurspegla fjölbreytileika ferilsins allt fram til nýjustu verka hans. Sýningin bregður upp mynd af glæsilegum ferli Errós og byggir á listaverkagjöf listamannsins til Reykjavíkurborgar. Árið 1989 tók Reykjavíkurborg við stóru safni, um 2000 verkum eftir listamanninn, auk skjala og annarra gangna sem hafa mikið gildi fyrir rannsóknir sem snerta listamanninn og samtíma hans. Safnið hefur vaxið jafnt og þétt síðustu árin og telur nú um 4000 listaverk. Errósafninu var fundinn staður í Hafnarhúsi og var gjöfin grunnur þess að Listasafn Reykjavíkur hóf starfsemi í húsinu. Sýningar úr safni Errós eiga sér þar fastan sess en með þeim er leitast við að gefa innsýn í ólíkar áherslur í verkum hans.

Sú kenning ljær sýningunni yfirskriftina, Höfuðskepnur. 

Að fornu var efnisheimi jarðar skipt í fjögur frumefni: Jörð, vatn, loft og eld. 

Hér eru kynnt nýleg verk samtímalistamanna sem kalla með ólíkum hætti fram hugrenningartengsl við þessa frumkrafta náttúrunnar. Breytingar í umhverfinu eru til skoðunar í verkum sex listamanna sem beina sjónum að ummyndun ólífræns efnis, eins og bráðnun, storknun, uppgufun og kristöllun. Umfang og hröðun náttúrulegra ferla allt í kring minna okkur á að veröldin er á heljarþröm. Hvert stefnir og hvað tekur við?    

Sýningin er hluti af stærra verkefni. Árið 2024 tók Listasafn Reykjavíkur fyrir hönd Reykjavíkurborgar þátt í samstarfi við Ósló í Noregi og í Cluj-Napoca í Rúmeníu tengt Loftslagsborgum Evrópu. Markmiðið var að skiptast á hugmyndum um það hvernig hvetja mætti ungt fólk til vitundar og samtals um loftslagsmál í gegn um myndlist, listsköpun og -upplifun. Þáttur í framlagi Listasafns Reykjavíkur er spennandi fræðsluverkefni í sumar. Safnið tekur á móti nemendum Vinnuskóla Reykjavíkur í Hafnarhúsi, einum hópi á dag, þar sem þau fá tækifæri til þess að njóta lista, fara í leiki, skapa eigin verk og eiga í fjörugum samræðum. Verkefninu lýkur með uppsetningu sýningar í fjölnotasal á afrakstri verkefnisins á Menningarnótt. Sýningin Höfuðskepnur er lykilþáttur í heimsókn ungmennanna.

Listamenn sem eiga verk á sýningunni eru Alessa Brossmer, Hrafnkell Sigurðsson, Jóhanna Bogadóttir, Ragna Róbertsdóttir, Rúrí og Þorbjörg Jónsdóttir.


Höfuðskepnur

Halldór Ásgeirsson

Í verkum sínum vinnur hann með undirstöður hins náttúrulega efnisheims út frá þeirri hugmyndafræði að þar eigi sér stað stöðug tilfærsla orku á milli sviða.

Síbreytilegur sköpunarkraftur jarðar er Halldóri hugleikinn. 

Sérstakt rannsóknarefni Halldórs er til umfjöllunar í Ásmundarsafni, Skaftáreldar, sem urðu á Íslandi á 18. öld. Hið mesta hraunrennsli jarðar síðustu þúsund ár hafði ekki aðeins áhrif á jarðsöguna og olli veðurfarsbreytingum á ákveðnum stöðum í heiminum, heldur markaði ennfremur spor í mannkynssögunni. Halldór vinnur að því að kortleggja þessi tengsl og hlutgera í listaverkum sem verða til í við umbreytingu efnis við hraunbræðslu og í tilraunum með brennistein.

Undraland er verkefni tileinkað sögu Ásmundarsafns. Þar var heimili og vinnustofa Ásmundar Sveinssonar myndhöggvara (1893-1982) sem hann hannaði sjálfur og byggði á árunum 1942-1950. Lóðin var í túnfæti bæjar sem hét Undraland. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg húsið og verk sín eftir sinn dag og var þar stofnað safn helgað minningu hans árið 1983. Þá fjóra áratugi sem listamaðurinn starfaði í húsinu var það vettvangur frjórrar listsköpunar. Yfir allt árið 2025 er listamönnum boðin aðstaða í húsinu til þess að vinna að eigin verkum í vinnslu eða hvers konar ferli.

Halldór Ásgeirsson (1956) stundaði nám í myndlist við Parísarháskóla nr. 8 árin 1977-80 og 1983-86. Hann hefur dvalið mislengi um víða veröld, m.a. í Austurlöndum fjær, Mexíkó og Japan þar sem hann dvaldi á árunum 2003 - 07 og starfaði m.a. með þriðju kynslóð hins þekkta Gutai-listhóps sem var brautryðjandi í gjörningum og innsetningum á 6. áratugnum. Ferðalög Halldórs hafa skilað sér með ýmsum hætti í listsköpun hans. Halldór er nú búsettur í Reykjavík en starfrækir jafnframt vinnustofu í Búðardal.



Undraland: Halldór Ásgeirsson með verk í vinnslu

Sá heimur hefur haft áhrif á listsköpun hennar, einkum hugmyndir um mörk raunveruleika og sviðsetningar, sannleika og fölsunar. 

Amanda hefur meðfram myndlist unnið við leikmyndahönnun í kvikmyndum. 

Þá hefur Amanda sótt innblástur í rannsóknir og tilgátur um eðli sjónskyns, allt sem mannsaugað greinir en um leið hvað fellur utan sjónsviðs okkar.
Undanfarið hefur Amanda meðal annars tileinkað sér nýjar rannsóknir sem eiga sér stað í Japan á sviði gervigreindar. Henni er hugleikið með hvaða hætti skynjun hefur áhrif á framgang þekkingar, hvernig ómótuð vitund tekur inn upplýsingar sér til framdráttar á öðrum og óræðari forsendum en vitsmunalegum. 

Undraland er verkefni tileinkað sögu Ásmundarsafns. Þar var heimili og vinnustofa Ásmundar Sveinssonar myndhöggvara (1893-1982) sem hann hannaði sjálfur og byggði á árunum 1942-1950. Lóðin var í túnfæti bæjar sem hét Undraland. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg húsið og verk sín eftir sinn dag og var þar stofnað safn helgað minningu hans árið 1983. Þá fjóra áratugi sem listamaðurinn starfaði í húsinu var það vettvangur frjórrar listsköpunar. Yfir allt árið 2025 er listamönnum boðin aðstaða í húsinu til þess að vinna að eigin verkum í vinnslu eða hvers konar ferli.

Amanda Riffo (1977) er frönsk-sílesk myndlistarkona sem hefur verið búsett í Reykjavík frá árinu 2012. Hún útskrifaðist frá École nationale supérieure des beaux-arts árið 2002 með MA-gráðu í myndlist. Amanda hlaut verðlaunin myndlistarmaður ársins 2024 fyrir sýninguna House of Purkinje í Nýlistasafninu.


Undraland: Amanda Riffo með verk í vinnslu

Kristín Gunnlaugsdóttir

Kristín Gunnlaugsdóttir, Sköpunarverk I, 2013

Kristín er einn afkastamesti og ástsælasti listamaður samtímans sem á að baki fjölmargar viðamiklar sýningar og verk víða í opinberri eigu.

Á sýningu Kristínar Gunnlaugsdóttir í Vestursal Kjarvalsstaða öðlumst við einstaka sýn á mannlega tilveru og tilfinningalíf. 

Kristín Gunnlaugsdóttir hefur vakið athygli fyrir að vera óhrædd við að brjóta upp myndmál sitt og aðferðir. Hún sækir í aldagamlar hefðir og skapar fígúratíf málverk sem byggjast á margslungnu táknkerfi; abstraktverk sem kallast á við tjáningarmáta módernismans; og útsaumsverk sem eru vandlega útfærð eftir skjótunnum módelskissum, svo nokkur dæmi séu tekin. Grunnurinn á fjölbreyttum ferli Kristínar er traustur, listsköpun hennar endurspeglar leit að leiðum til þess að tjá það sem erfitt er að færa í orð. Verk hennar miðla tilfinningum, almennri og persónulegri reynslu

Kristín Gunnlaugsdóttir er fædd 1963 og nam myndlist í Myndlistarskólanum á Akureyri og Myndlista- og handíðaskóla Íslands á árunum 1983-88. Þá fór hún utan og lagði stund á íkonamálun í Fransescane Missionarie di María klaustrinu í Róm og þá tók við listnám við Ríkisakademíuna í Flórens á Ítalíu árin 1987-93. Kristín er níundi listamaðurinn sem valinn er til þátttöku í sýningaröð Listasafns Reykjavíkur á Kjarvalsstöðum, þar sem farið er yfir feril lykilpersóna í íslensku listalífi. Hvert og eitt þeirra er valið með tilliti til einstaks framlags þeirra og sérhæfingar á sínu sviði, bæði hvað viðvíkur miðlum, aðferðum og viðfangsefnum. Slík stöðutaka á sér stað í framsetningu lykilverka frá ólíkum tímum í Vestursal Kjarvalsstaða og útgáfu sýningarskrár þar sem fjallað um ferilinn í samhengi listasögunnar og samtímans. Sýningarstjóri er Markús Þór Andrésson.

Mynd: Sköpunarverk I, 2013


Kristín Gunnlaugsdóttir: Yfirlitssýning

Steina Vasulka

Svarthvít mynd af Stenu að spila á fiðlu.

Sýningin er fyrsta stóra yfirlitssýningin á verkum Steinu hér á landi.  Með verkum sínum hefur hún tengt saman vídeólist, tónlist og tækni á einstaklega skapandi og frjóan hátt. Sýningin var upphaflega skipulögð í Bandaríkjunum undir heitinu Playback og sett þar upp á tveimur söfnum árið 2024 en hér á landi verður hún viðameiri að umfangi og inntaki. Rakinn verður listrænn ferill Steinu frá upphafi til samtímans og birtir sýningin í heild því afar áhugaverða mynd af þróun tækni og listar á síðustu áratugum.

Steina er einn helsti frumkvöðull vídeólistar og nýmiðlunar í heiminum og brautryðjandi og áhrifamanneskja á sviði samtímalistar hérlendis. 

Steina (fædd Steinunn Briem Bjarnadóttir, 1940) lærði fiðluleik í Reykjavík og Prag, og flutti til New York árið 1965 með eiginmanni sínum, Woody Vasulka. Í lok sjöunda áratugarins hóf hún að einbeita sér að myndbandsverkum og stofnaði árið 1971 The Electronic Kitchen (síðar The Kitchen), sem var goðsagnakenndur sýningar- og samkomustaður fyrir hljóð- og myndbandslistamenn í New York. Hún flutti til Buffalo árið 1973 þar sem hún þróaði vinnu sína að myndlist og tæknirannsóknum enn frekar. Frá árinu 1980 hefur hún búið í Santa Fe í Nýju-Mexíkó, sýnt reglulega víða um heim og eru mörg verka hennar talin til lykilverka í sögu vídeólistar.

Listasafn Íslands og Listasafn Reykjavíkur munu sameiginlega standa að sýningunni sem verður opnuð 4. október 2025 og lýkur 11. janúar 2026. Hún fer fram í fjórum sýningarsölum Listasafns Íslands við Fríkirkjuveg og fjórum sölum Listasafns Reykjavíkur – Hafnarhúsi við Tryggvagötu. Sýningin er skipulögð af MIT List Visual Arts Center í samvinnu við Buffalo AKG-listasafnið. Sýningarstjórar eru Natalie Bell, MIT List Visual Arts Center, og Helga Christoffersen, Buffalo AKG-listasafninu. Hérlendis stýra verkefninu Markús Þór Andrésson og Pari Stave.

Steina Vasulka: Tímaflakk

Sara Riel

Svarthvít mynd Sara Riel í Ásmundarsafni

Með hvaða hætti hendum við reiður á náttúrunni, flokkum, skilgreinum og gerum til hennar tilkall? 

Náttúran birtist í verkum Söru með ýmsum hætti og þá liggja til grundvallar tengsl manns og umhverfis. 

Viðfangsefni Söru Riel eru flóra, fána, veðurfar og jafnvel himingeimurinn. Hún notar einstaka handverksfærni sýna og útsjónarsemi til að skapa grípandi, sjónræna túlkun á aðkallandi málefnum. 
Snemma veturs 2024 leit dagsins ljós nýtt útilistaverk eftir Söru í undirgöngum við Öskjuhlíð nærri Veðurstofunni. Þar vann hún út frá hugmyndum um veðrið, bæði með myndrænum hætti en líka út frá því hvernig veður birtist í tungumáli og sögu. Þekkt eru verk hennar á húsgöflum í Æsufelli (Fjöður), á Skúlagötu (Glitur) og víðar. Bæði eiga það sammerkt að sækja í myndheim náttúrunnar, fugla og sjávardýr, en í meðhöndlun Söru verða til ný fyrirbæri sem vekja undrun og athygli.

Undraland er verkefni tileinkað sögu Ásmundarsafns. Þar var heimili og vinnustofa Ásmundar Sveinssonar myndhöggvara (1893-1982) sem hann hannaði sjálfur og byggði á árunum 1942-1950. Lóðin var í túnfæti bæjar sem hét Undraland. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg húsið og verk sín eftir sinn dag og var þar stofnað safn helgað minningu hans árið 1983. Þá fjóra áratugi sem listamaðurinn starfaði í húsinu var það vettvangur frjórrar listsköpunar. Yfir allt árið 2025 er listamönnum boðin aðstaða í húsinu til þess að vinna að eigin verkum í vinnslu eða hvers konar ferli.

Sara Riel (1980) nam myndlist við Listaháskóla Íslands og Weißensee-listaháskólann í Berlín þaðam sem hún brautskráðist árið 2006. Hún er kunn fyrir veggverk í almannarými en um leið á hún verk víða í söfnum og hefur sýnt um víðan völl.
