Ásmundur Sveinsson

Erró

Kjarval

Fýkur yfir hæðir er dæmigert fyrir þá einföldun í formi sem Ásmundur leitaði eftir á fjórða áratugnum. Smáatriðum er smám saman eytt út úr myndinni þar til eftir stendur það eitt sem nægir til að koma inntaki verksins til skila. Heildarsvipurinn er einfaldaður niður í einn samfelldan formmassa sem sýnir hvernig móðirin beygir sig yfir barnið og skýlir því fyrir vindinum. Með einföldun er ekki átt við að verk Ásmundar hafi verið að þróast í átt að óhlutbundinni list sem kom síðar á ferli hans, heldur var þetta tilraun til að leita að beinskeyttu og skýru myndmáli sem væri þó ekki raunsæislegt eins og klassískar höggmyndir.

Myndina gerði Ásmundur í París veturinn 1927 þegar hann var með vinnustofu við Constansgötu 11 í Montmartre-hverfinu. Verkið sýnir mann og konu sitjandi á bekk.Það ríkir mikil kyrrð og jafnvægi í þessari framsæju mynd sem byggist á lóðréttum og láréttum kröftum og sterkri samsvörun við stöðu konunnar og mannsins. Listamaðurinn leggur hér áherslu á massann og hreinar, afgerandi línur sem skilgreina formin. Í þessu verki fjarlægist listamaðurinn beina náttúruvísun og endurbyggir fyrirmyndina með hæverskri hliðsjón af formskrift kúbismans. En gagnstætt því að leysa upp formin, að hætti kúbismans, vill Ásmundur með þessari formrænu einföldun undirstrika þyngdina og massann í verkinu. Slíkur vilji átti síðar eftir að einkenna listsköpun Ásmundar í ríkum mæli.Þessi innhverfa og rómantíska mynd, sem vafalítið er eitt af þekktustu verkum Ásmundar, minnir okkur á ástina í verkum listamannsins, en sjálfur sagði hann um verkið í samtali við Matthías Johannessen í Bókinni um Ásmund: „Ég veit ekki hvað þetta fólk var alltaf að gera þarna á bekkjunum. Ég fór að velta því fyrir mér. Og þá varð þessi mynd til. Þú sérð að það er ekki að gera neitt ljótt.“

Verkið er staðsett í höggmyndagarði við Ásmundarsafn. Þegar Ásmundur hafði dvalið í París gætti áhrifa kúbisma í nokkrum verkum hans, þ. á m. Sæmundi á selnum sem stendur við Háskóla Íslands, við Ásmundarsafn og einnig í Parísarborg. Ásmundur gerði frumgerðina af Sæmundi á selnum í Stokkhólmi árið 1922 og var sú mynd nokkuð frábrugðin þessu verki sem listamaðurinn mótaði í gifs í París 1927. Myndin sýnir Sæmund á baki selsins (Kölska) og hefur hann reitt Saltarann til höggs. Verkið miðlar hreyfingu og krafti augnabliksins þegar Sæmundur keyrir Saltarann í haus djöfulsins. Formrænt byggist verkið á tveimur andstæðum kröftum sem þó mynda eina samfellda heild. Annars vegar er það form selsins, aflíðandi með mjúkum línum, og hins vegar form Sæmundar, hlaðið öflugri hreyfingu og spennu. Þessi andstæðu form eru tengd saman þannig að afturhreifar selsins virka líkt og framlenging á kraftlínu Sæmundar.

Höggmyndin var skólaverkefni þegar Ásmundur nam í nokkra mánuði við Académie Julien í París árið 1928. Myndin er af nöktum manni, hún er fyrst og fremst einföld anatómíustúdía og sýnir glöggt listmennt og þekkingu Ásmundar á grundvallaratriðum höggmyndalistarinnar. Þetta verk er sérstaklega athyglisvert sem hlutlaus viðmiðun við þær formskriftir sem síðar áttu eftir að einkenna verk Ásmundar. Um verkið sagði Ásmundur í samtali við Matthías Johannessen í Bókinni um Ásmund: „Þetta er ljósmyndun ... Ég gerði þessa styttu að gamni mínu í París til að æfa mig á sem flestum fyrirmyndum. ... Þetta var góð æfing, góður skóli. Og nauðsynlegur. Það er gott að kynnast sjálfum sér, komast að raun um hvað maður getur“ (bls. 36).

Nokkur ljósmyndaverk eftir Einar eru unnin með hliðsjón af vatnslitamyndum, teikningum og ljósmyndum sem breski myndlistarmaðurinn og fornfræðingurinn William Gershom Collingwood málaði og tók af stöðum sem koma fyrir í Íslendingasögunum á tíu vikna ferðalagi um Ísland sumarið 1897.

Björg var þekktur listmálari og grafíklistamaður. Hún stundaði mynd­list­ar­nám m.a. við Myndlista- og handíðaskóla Íslands, Aka­demie der bild­end­en Kün­ste í Stutt­g­art, École Nationale Supérieure des Beaux Arts og við hið þekkta graf­ík­verk­stæði Atelier 17 í Par­ís. Hún hélt yfir 30 einka­sýn­ing­ar og tók þátt í fjölmörg­um sam­sýn­ing­um á Íslandi og víða um heim. Verk eftir hana eru í eigu opinberra safna og einkasafna hérlendis og erlendis.

Anna vinnur gjarnan með teikningar, teiknimyndir og myndbönd en helst fæst hún við leir og postulín. Skúlptúrar Önnu einkennast af lífrænum formum og mjúkum pastellitum. Hún mótar límkennt og seigt efnið í forvitnileg lindýr með ávalar línur sem hún glerjar og brennir svo úr verða lýtalausar verur. Að baki liggja vangaveltur um tengsl líkama og vitundar við umhverfi sitt og aðrar verur. Í verkinu Hugmyndir / Parthenogenesis mótar Anna Hallin verur í leir með mjúkum línum og í mildum pastellitum. Þær snúa hver frá annarri, sumar eru hálfar ofan í jörðunni en aðrar bera saman stórt og óskilgreint form. Verkið vekur mann til umhugsunar um stöðu einstaklingsins í samfélaginu, bæði að tileyra og vera útundan, að finna til samkenndar en vera samt einsömul.

Skúlptúrar Rögnu frá níunda áratugnum byggjast á ýmsum tilsniðnum náttúruefnum sem hún raðar upp í sýningarsölum. Þar má nefna hraungrýti, torf og hör. Verkin endurspegla mörk hins náttúrulega og manngerða og skírskota gjarnan til sögu húsagerðar eða arkítektúrs.Síðustu áratugi hefur Ragna einkum fengist við innsetningar þar sem hún vinnur beint á veggi sýningarsala. Sem fyrr notast hún við náttúruleg hráefni, svo sem hraun, vikur, sand, leir, salt og skeljasand. Verk hennar verða til í samspili ófyrirséðra ferla eða hendinga innan afmarkaðra ramma sem hún ákvarðar í takt við umhverfið. 

Collection