Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Nína Sæmundsson myndhöggvari nam við hina Konunglegu dönsku listaakademíu í Charlottenborgarhöll á öðrum og þriðja áratug 20. aldar. Hún vakti strax athygli í Danmörku á námsárunum, starfaði um tíma í París en flutti síðan til Bandaríkjanna þar sem hún bjó í þrjá áratugi. Meðal hennar þekktustu verka er skúlptúr af vængjaðri fígúru, Afrekshugur, sem stendur fyrir ofan innganginn að Waldorf Astoria-hótelinu við Park Avenue í New York. Listasafn Reykjavíkur varðveitir þó nokkur verk hennar, þar á meðal útilistaverkin Móðurást í Mæðragarðinum við Lækjargötu og Hafmeyjuna sem stendur í Reykjavíkurtjörn. 

Verkið er staðsett í TjörninniHafmeyjan í Höggmyndagarði kvenna í Reykjavík var steypt í brons eftir frummynd sem Nína vann um 1948 á vinnustofu sinni í Hollywood. Nína notaði í verkum sínum margvíslegar menningarlegar tilvísanir, ekki síst goðsagnaminni, þar sem konan er í aðalhlutverki, og er Hafmeyjan eitt þeirra verka. Samkvæmt þjóðsögunni sat hafmeyjan á kletti í hafinu og lokkaði með söng til sín sæfara sem hurfu í faðmi hennar ofan í hafdjúpið. Nína mótar þessa þjóðsagnaveru af klassískum þokka og ljóðrænni mýkt og hafmeyjan ljómar af fegurð og kvenleika. Samruni kvenlíkamans og hins þétta og stinna fisksporðar myndar í heild mjúkar og ávalar línur og við það nær listakonan fram sveigju og um leið meiri slökun í líkama hafmeyjunnar. Nína dregur formfagran sporðuggann fram fyrir kynjaveruna og opnar hann líkt og blævæng . Hægri höndin hvílir á klettinum en hún réttir fram þá vinstri, með lófann opinn, líkt og hún bjóði áhorfandanum að fylgja sér.

Verkið er staðsett í Mæðragarðinum við Lækjargötu.Árið 1924 sendi Nína verkið Móðurást á sýningu í París og þurfti þá að greiða með verkinu, sem voru síðustu aurarnir hennar. Verkið var valið á sýninguna, sem varð til þess að hún gat betur komið sér á framfæri sem listamaður. Skúlptúrinn þótti ekki neitt sérlega nýstárlegur á þeim tíma en verkið er mjög fallega mótað, látlaust og innilegt. Stöpullinn undir verkið er hlutfallslega hár miðað við konuna sjálfa, sem ýtir undir fínleika formsins.Afsteypa af verkinu var keypt til Íslands árið 1926 og henni komið fyrir í Mæðragarðinum við Lækjargötu sem gerður var sérstaklega fyrir börn og mæður þeirra. Í þá daga var garðurinn stærri og í kringum hann mikil steinsteypt girðing. Verkið var það fyrsta sem reist var á almannafæri sem ekki var minnismerki eða eftirmynd tiltekins manns.Um Nínu Sæmundsson:Nína Sæmundsson (1892-1965), fædd Jónína Sæmundsdóttir í Nikulásarhúsum í Fljótshlíð, var yngst 15 systkina. Hún nam við hina Konunglegu dönsku listaakademíu í Charlottenborgarhöll á öðrum og þriðja áratug 20. aldar. Hún vakti strax athygli í Danmörku á námsárunum, starfaði um tíma í París en flutti síðan til Bandaríkjanna þar sem hún bjó í þrjá áratugi. Í Bandaríkjunum vann hún mörg opinber verkefni og öðlaðist vinsældir sem næmur og fágaður portrettlistamaður. Verk Nínu mótuðust í upphafi af nýklassísku stefnunni sem var ráðandi í höggmyndagerð og arkitektúr á Norðurlöndum á upphafsáratugum 20. aldar. Dvöl hennar á Ítalíu og í Frakklandi styrkti enn tök hennar á klassískri formmótun, en eftir að hún kom til Bandaríkjanna þróuðust verk hennar í átt að art deco-stíl. Árið 2004 voru Listasafni Reykjavíkur færðar að gjöf ellefu höggmyndir eftir Nínu.

Safneign

Fædd í Nikulásarhúsum í Fljótshlíð. Nám við Teknisk Skole í Kaupmannahöfn 1915-16 og í höggmyndadeild Det Kgl. Akademi for de Skønne Kunster í Kaupmannahöfn 1916-20. Námsdvöl í Róm 1921-22. Búsett að mestu í Bandaríkjunum frá 1926. Fluttist aftur til Íslands 1955.Jónína Sæmundsdóttir eða Nína eins og hún kallaði sig, var fædd í Nikulásarhúsum í Fljótshlíð 1892 en flutti á unglingsárum með foreldrum sínum til Reykjavíkur.  Nína var aðeins 23 ára þegar hún fékk inni í Tekniske skole í Kaupmannahöfn 1915-16. Þaðan fór hún í Konunglegu listaakademíuna þar sem hún var við nám til 1920. Fljótlega var farið að sýna verk Nínu á sýningum bæði heima og erlendis. Nína veikist af berklum 1920 og átti við heilsuleysi að stríða um nokkurt skeið. Árið 1921 fór hún til Rómar þar sem hún dvaldi í ár og lagði frekari grunn að myndlistarferli sínum. Nínu bauðst að sýna í New York 1926 og eftir það settist hún að fyrir vestan, fyrst í New York og síðan í Hollywood. Þar bjó hún og starfaði í þrjá ártugi. Í Bandaríkjunum vann hún mörg opinber verkefni og öðlaðist vinsældir sem næmur og fágaður portrettlistamaður.Meðal opinberra verkefna hennar má nefna Afrekshug fyrir Waldorf Astoria hótelið í New York 1931, mynd af Prómeþeif í Los Angeles 1935 og minnisvarða um Leif Eiríksson 1936, einnig í Los Angeles. Af mannamyndum má nefna portrett af Hedy Lamarr, Peter Freuchen og Vilhjálmi Stefánssyni.Meðal verka Nínu á Íslandi eru Móðurást í Lækjargötu í Reykjavík, Maríumynd í Selfosskirkju, Rökkur á Sólheimum í Grímsnesi, Ung móðir við Hlíðarendakirkju í Fljótshlíð, Þorsteinn Erlingsson í Þorsteinslundi í Fljótshlíð og Njáll á Sögusetrinu.Nína hélt alltaf íslenskum ríkisborgararétti sínum. Síðustu árin tók hún nokkurn þátt í íslensku listalífi, m.a. með sýningum á höggmyndum og olíumálverkum. Hún lést 1965.Nína lést þann 29. janúar 1965.