Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Erró gerði margar myndasyrpur, klippimyndir og málverk, í byrjun níunda áratugar liðinnar aldar þar sem hann setti á svið glæsilegar og tælandi ungar stúlkur frá Norður-Afríku, ýmist naktar eða sveipaðar klæðum. Uppruna þessara mynda er að finna í miklu safni póstkorta frá nýlendutíma Frakka sem Erró fann á flóamarkaði í París. Fyrirmyndirnar, oftast vændiskonur, voru ljósmyndaðar á klisjukenndan hátt þar sem blandað var saman erótík og framandleika sem lýsti fyrst og fremst kynórum Vesturlandabúa. Í myndsyrpunum gengur Erró þvert á goðsagnir og klisjur um þessar „innfæddu“ konur og setur á svið aðra frásögn sem ætlað er að heiðra þessar þögulu og óþekktu hetjur. Í Kertinu nýtir hann sér ljósmynd af fagurri márískri ungmey ásamt hluta af uglumálverki (1860) eftir Jean-Jacques Aubusson og verki eftir Pieter Claesz, Kyrralíf með kerti (1627). Erró setur stúlkuna inn í fallegt og dularfullt umhverfi, hlaðið tilvísunum í auðlegð og ekki síður kunnáttu (bækur, gleraugu) og visku (ugla) að hætti endurreisnarmálara á borð við Hans Holbein yngri. 

Allan sinn feril hefur Erró málað ævisögumálverk eða „frásagnarportrett“ af mismunandi þekktum einstaklingum. Árið 1985 afhjúpaði hann ævisögumálverk af Nóbelsskáldinu Halldóri Laxness og var það gjöf til Reykjavíkurborgar. Verkið tjáir sýn frásagnarmálarans á einn fremsta frásagnarrithöfund evrópskra bókmennta. Í myndbyggingunni og vali á myndefni er allt gert til að undirstrika mikilfengleik skáldsins. Málverkið byggist á mismunandi „andlitum“ Halldórs sem Erró hefur m.a. fengið að láni hjá þekktum íslenskum myndlistarmönnum. Megináhersla er lögð á tvær stórar ofurraunsæjar andlitsmyndir, málaðar með aðferðum helgimynda. Englarnir minna á trúhneigð skáldsins en eru líka fulltrúar hinnar himnesku fegurðar. Víkingaferðir, til lands og sjávar, vitna um sigurgöngu hins víðförla rithöfundar, baráttu hans og einnig minni úr skáldskap hans. Mount Everest, hæsta fjall í heimi, má eflaust túlka sem táknmynd þess hve Halldór rís hátt sem rithöfundur og mikilvægi hans í augum þjóðarinnar. 

Safneign

Guðmundur Guðmundsson, öðru nafni Erró (f. 1932), er tvímælalaust þekktasti samtímalistamaður Íslendinga. Hann hefur verið þátttakandi í framsæknu listalífi Parísarborgar allt frá árinu 1958, bæði innan súrrealistahreyfingarinnar og einnig sem einn af forvígismönnum popplistarinnar eða evrópska frásagnarmálverksins. Erró byggir verk sín á tilvísunum í myndir annarra sem hann klippir saman og flytur yfir á léreftið. Hann segir frá með myndmáli ofurraunsæis og teiknimynda og frásögn hans er ýmist einföld og kyrrstæð eða flókin og yfirgengileg. Hann klippir og sundurgreinir, límir og endurbyggir flóknar sögur þar sem viðfangsefnin eru ýmist pólitík, erótík, listasagan, ævisögur, skáldsagnapersónur, teiknimyndahetjur og vísindaskáldskapur eða eigin listaverk. 1951 Guðmundur útskrifast úr kennaradeild Myndlista- og handíðaskólans um vorið með hæstu einkunn1952 Fer til náms í Listakademíuna í Osló.1953 Mósaíksýning frá Ravenna sem haldin er í Osló vekur aðdáun Guðmundar.Hann ferðast til Spánar og ákveður að taka upp listamannsnafnið Ferró.1954 Innritast í Listakademíuna í Flórens.1955 Fær inngöngu í mósaíkskóla í Ravenna (Scuola del Mosaico). Tekur þátt í samsýningu ungra erlendra listamanna í Galleria Santa Trinita í Flórens. Í kjölfarið skipuleggur galleríið fyrstu einkasýningu Ferrós. Kynnist hinni ísraelsku Myriam Bat-Yosef. 