Ásmundur Sveinsson

Erró

Kjarval

Áfangar eftir bandaríska listamanninn Richard Serra er umhverfislistaverk sem leggur undir sig alla Vesturey Viðeyjar og setur sterkan svip á ásýnd hennar og umhverfi. Listaverkið er úr stuðlabergi og vísar þannig til jarðsögu eyjarinnar og undirstrikar um leið órjúfanleg tengsl þess við umhverfi sitt. Áfangar snúast um upplifun okkar og hvernig við ferðumst um og horfum á umhverfið. Verkið er byggt upp á reglum sem listamaðurinn setti sér og kunna að hljóma flóknar (best er að upplifa verkið í eigin persónu því þá skýrir það sig sjálft). Stuðlabergspörum er komið fyrir hringinn í kringum eyjuna, bilið á milli þeirra ræðst af hæðarlínum landsins og þá myndast níu misbreið hlið sem ramma inn útsýnið í ólíkar áttir. Önnur stuðlabergssúlan stendur níu metra yfir sjávarmáli og hin  tíu,  önnur rís fjóra metra frá jörðu og hin þrjá.  Toppur allra súlna er semsagt jafn, eins og sjá má af hæsta punkti eyjunnar sem er átján metrar yfir sjávarmáli. Eins og önnur verk Richard Serra fær umhverfislistaverk hans áhorfendur til þess að hreyfa sig á ákveðinn hátt og upplifa umhverfi sitt í nýju ljósi. Íslenskt heiti þess, Áfangar, er sótt í þekkt ljóð Jóns Helgasonar en á móðurmáli listamannsins er titillinn mun meira lýsandi: Standing Stones – Nine locations – Two Elevations.  Verkið var unnið að frumkvæði Listahátíðar í Reykjavík árið 1990 en það er í vörslu Listasafns Reykjavíkur.

Verkið er staðsett við VesturbæjarskólaMagnús Tómasson fékk það verkefni að vinna að skúlptúrum fyrir utan Vesturbæjarskóla og hanna lóðina í náinni samvinnu við arkitektinn Ingimund Sveinsson. Steinarnir eru ómótaðir af hönd listamannsins en hann hefur fest á þá nautshorn og einhyrningshorn úr áli.Við fáum á tilfinninguna að þarna standi einhyrningur á móti tveimur nautum. Steinarnir mynda ögrandi spennu gagnvart skólabyggingunni og umhverfinu og eru til þess fallnir að vekja ímyndunarafl barnanna sem þar stunda nám og fá þau til að hugsa um umhverfi sitt á frjóan og sjálfstæðan hátt.

Verkið er staðsett við Háskólabíó og er í eigu Háskóla Íslands.Verkið, sem líkir eftir stuðlabergi, er eins konar innsetning og er unnið úr sérblandaðri steinsteypu og steindu gleri sem er lýst upp að innan. Fjórir misháir stuðlar standa í þyrpingu og mynda verkið og er lægsti stuðullinn í hæfilegri hæð til að þar sé hægt að tylla sér niður. Stuðlarnir vísa til stoða menningar okkar, í samfélagi sem og í bókmenntum og ljóðum. Jafnframt er í þeim tilvísun til forms nýbyggingar Háskólabíós, en tilurð verksins tengist henni. Landsbankinn gaf Háskóla Íslands verkið árið 1990.

Verkið er staðsett við sundlaugarnar í Laugardal. Staðsetningin var valin  vegna tengingar við uppsprettur og jarðhitasvæði Laugardals. Til þess að sjá verkið þarf að vera inni á sundlaugasvæðinu, það er rétt við barnalaugina. Verkið byggist á tveimur óhlutbundnum formum sem speglast og er unnið í sedrusvið. Trjátegundin var sérstaklega valin þar sem viðurinn er talinn endingargóður og geta staðið af sér íslenska veðráttu. 

Verkið er staðsett á Klambratúni.Rek (Wegener skúlptur) er frá árinu 1990 og þar er mælistikum raðað í kringum mynd af Reykjaneshryggnum. Verkið fjallar um hræringar í jarðskorpunni og minnir okkur á að ekkert er óhagganlegt í veröldinni, ekki einu sinni jörðin sem við stöndum á. Verkið er einnig tilvísun í landrekskenningu þýska jarðeðlisfræðingsins Alfreds Wegener sem gerir ráð fyrir því að meginlönd jarðar fljóti á jarðskorpunni. Listamaðurinn vann nokkur verk á tíunda áratuginum sem byggðust á náttúrunni og hvernig skoða mætti hana út frá forsendum skúlptúrs. Til dæmis horfði hann til hegðunar vatns sem lagar sig að umhverfi sínu. Hér eru það jarðhræringarnar sem hafa orðið honum innblástur. 

Verkið er staðsett við Bústaðaveg.Spenna, útilistaverk Hafsteins Austmanns, stendur við stjórnstöð Landsvirkjunar á Bústaðavegi. Verkið bar sigur úr býtum í samkeppni sem Landsvirkjun efndi til árið 1989 og var sett upp árið eftir.Þetta er einfalt form úr Corten stáli sem veðrast vel með ryðguðu yfirborði. Það lítur út eins og risastórt þrívítt tilbrigði um stoðkerfið sem einkennir olíumálverk Hafsteins á níunda áratugnum. Að inntaki er verkið hins vegar eins konar hylling þeirrar orku sem gefur okkur stálið.

Verkið er staðsett í Hallsteinsgarði í Grafarvogi.Verkaröð Hallsteins, Veðrahöll, er safn sjálfstæðra verka sem öll eru samsett úr plötuáli. Þau bera sterk höfundareinkenni, leik með óhlutbundin form þar sem röðun, hleðsla, endurtekning og tenging skapar spennu. Líkt og í öðrum verkum sínum byggir Hallsteinn á módernískri arfleifð þar sem verkin tala fyrir sig án sérstakrar tengingar við nokkuð annað. „Listin fyrir listina“. Heiti þessara verka gefur þó til kynna tengingu við náttúruna og þau njóta sín vel í Hallsteinsgarði í Grafarvogi. 

Verkið er staðsett í Fríkirkjuvegsgarði.Minnisvarðinn um hjónin Thor Jensen og konu hans Margréti Þorbjörgu Kristjánsdóttur stendur í Hallargarðinum, skammt frá íbúðarhúsi þeirra á Fríkirkjuvegi 11, sem reist var á árunum 1907-08. Thor (1863-1947) var danskur athafnamaður sem fluttist ungur til Íslands og varð þjóðþekktur fyrir umsvif sín. Það má segja að hann sé maður tveggja alda en þekktastur er hann fyrir umsvif sín á fyrri hluta 20. aldar. Upphaflega stofnaði hann verslun á Íslandi, þá lét hann til sín taka í sjávarútvegi og stofnaði útgerðarfélagið Kveldúlf og síðar kom hann á fót Korpúlfsstöðum, einuglæsilegasta stórbýli á Íslandi þess tíma. Höggmyndin er með miðjustólpa eða súlu sem eins konar kennileiti í umhverfinu. Súlan er að hluta til lágmynd af Thors hjónunum. Umhverfis hana eru þrír stöplar sem tákna lífsstarf Thors Jensen til sjávar, sveitar og kaupskapar.

Verkið er staðsett við Bólstaðarhlíð.Þetta nafnlausa verk á margt líkt með eldra verki Hallsteins, Maður og kona I, frá árinu 1968. Verkin eru bæði nokkuð greinilega byggð á hugmyndum um samspil tveggja mannslíkama. Tveir hlutar sameinast og mynda órjúfanlega heild. Karlhlutinn er stærri og sterklegri og umlykur kvenhlutann á verndandi hátt. Verkið er steinsteypt, ólíkt flestum útilistaverkum Hallsteins sem eru úr málmi. 

Verkið er staðsett við norðurströnd  Örfiriseyjar.Verkið er í eigu Faxaflóahafna.Útilistaverkið Ægir var afhjúpað þann 16. ágúst 1998 á 75 ára afmæli Seglagerðarinnar Ægis. Seglagerðin lét gera myndverkið úr segli og stáli til minningar um Óla Barðdal, eiganda fyrirtækisins, er lést árið 1983. Þórir Barðdal, myndhöggvari, er yngsti sonur Óla. Verkið er 25 fermetrar að stærð á þriggja metra stalli. Það er hugsað sem eins konar verndartákn skipverja er framhjá sigla og þaðan kemur nafn verksins, Ægir, sem er jötunn og konungur hafsins.

Verkið er staðsett við Bjarkarás í Stjörnugróf.Eitt af meginþemum í list Arnar er að kynnast og ná sambandi við tiltekin efni og draga fram í dagsljósið myndir sem eru faldar í efniviðnum. Kljást við formin.

Verkið er staðsett við Perluna í Öskjuhlíð.Robert Dell fékk Fulbright-rannsóknarstyrk til að þróa jarðhitatengda höggmynd sem var sett upp tímabundið í Krýsuvík en stendur nú við Perluna í Reykjavík. Dell, sem er prófessor í verkfræði og afar virtur á sínu sviði, nýtti mikla verkfræðikunnáttu til að geta leyst tæknilegar hliðar hugmynda sinna en með höggmyndum sínum leitast hann við að gera náttúruöflin sýnileg og áþreifanleg. Dell er brautryðjandi í sjálfbærri list og telur mikilvægt að verkin vinni í sátt og samlyndi við náttúruna og gangi ekki á hana á neinn hátt. Höggmyndir Dells tjá þennan breytileika, en efnið sem þær eru gerðar úr tekur á sig ólíkar myndir og liti eftir vind- og veðrabrigðum. Dell notast við ýmis efni í verkum sínum, líkt og kopar, sem bregst hratt við hita- og kuldabreytingum og skiptir litum. Þá notar hann kristalla en þeir miðla ljósi auk þess að vísa til samþjöppunarorku jarðarinnar. Dell segir verk sín mynda nákvæm, tæknileg og efnisleg kerfi sem myndi eins konar gervilífheild.

Verkið er staðsett í Keldnaholti.Hallsteinn hefur unnið tvö verk með löngu millibili en tengir þau með sama heiti, Harpan I frá 1972, og Harpan II frá 2006. Bæði eru verkin óhlutbundin en minna þó á hljóðfæri þar sem þau byggjast á þríhyrningsforminu eins og harpan. Eins og oft má sjá í verkum Hallsteins hverfast þau bæði um efnið sjálft og form þess en ekki síður loftið sem umlykur þau og þau form sem teikna sig upp inn á milli. Verkin eru úr steyptu stáli og rísa tignarlega í Hallsteinsgarði í Grafarvogi þar sem vindar leika tónverk á hörpu listamannsins. 

„Við eigum öll okkar draumabát, farartæki sem okkur dreymir um að sigla á burt inn í drauminn. Í þessum skipum mínum sameina ég mína eigin ímyndun nákvæmni og þekkingu bátasmiða frumstæðra þjóða gegnum aldirnar. Sólarskipið felur í sér fyrirheit um ónumið land.“ (Jón Gunnar Árnason)Verkið er staðsett við Sæbraut.Í tilefni af 200 ára afmæli Reykjavíkurborgar árið 1986 efndu íbúasamtök Vesturbæjar til samkeppni um útilistaverk. Sólfar Jóns Gunnars varð fyrir valinu og var frummyndin,lítill álskúlptúr, gefin Reykjavíkurborg til stækkunar. Sólfarið var sett niður við Sæbraut í fullri stærð og afhjúpað á afmæli Reykjavíkurborgar 18. ágúst 1990. Ári áður féll listamaðurinn frá, langt fyrir aldur fram, og náði því aldrei að njóta verksins í endanlegri mynd. Sólfarið er óður til sólarinnar og felur í sér fyrirheit um ónumið land, leit, framþróun og frelsi. Það er draumafley sem felur í sér von og birtu. 

Verkið er staðsett við íþróttamiðstöðina í Laugardal.Verkið er unnið til minningar um Gísla Halldórsson arkitekt sem var heiðursforseti Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands um árabil. Í starfi sínu sem arkitekt teiknaði hann fjölmörg félagsheimili og íþróttamannvirki, m.a. íþróttaleikvanginn í Laugardal og Laugardalshöllina. Þegar listaverkið var unnið kom Gísli til listakonunnar á vinnustofuna hennar og sat fyrir. Verkið var fyrst unnið í gifs en síðar steypt í brons í Englandi. Verkið er raunsæ eftirmynd einstaklings sem markaði spor á sínum ferli og mótaði það umhverfi sem er í kringum verkið. 

Verkið er staðsett í Fógetagarðinum á horni Aðalstrætis og Kirkjustrætis.Minnismerki um Schierbeck var afhjúpað í Víkurgarði árið 1986. Georg Schierbeck landlæknir fékk að nota garðinn til garðyrkju árið 1883 og stundaði þar ræktunartilraunir með matjurtir, blómjurtir, korntegundir, tré og runna. Silfurreynirinn fallegi sem stendur við Aðalstræti var upprunalega gróðursettur árið 1884 af Schierbeck. Georg hafði forgöngu um stofnun Garðyrkjufélagsins (Hins íslenska garðyrkjufélags) árið 1885. Minnismerki Helga Gíslasonar er höggmynd sem myndar eins konar stólpa eða veggflöt sem er brotinn upp. Verkið verður því sem kennileiti í Víkurgarði. Fyrir miðju á höggmyndinni er skjöldur með andlitsmynd af Georg Schierbeck úr kopar. Verkið ber sömu höfundareinkenni og önnur útiverk sem Helgi vann á þessum tíma. Það er unnið í raunsæjum anda, maðurinn er í öndvegi umlukinn efninu og hreyfingu þess. Verkið var gjöf Gísla Sigurbjörnssonar í Ási til borgarinnar.

Verkið er staðsett í Hallsteinsgarði í Grafarvogi.Tvö verk úr verkaröð Hallsteins, Ris, frá níunda áratuginum, er að finna í Hallsteinsgarði í Grafarvogi. Listaverkið Ris I er tignarlegur málmskúlptúr með þremur öngum. Tveir þeirra teygja sig til himins en sá þriðji bognar líkt og krepptur þumall. Ris I var unnið árið 1981 en Ris V tveimur árum síðar. Bæði sýna fremur einföld form sem hafa þó verið bjöguð með þeim hætti að mikil spenna myndast í þeim. Það er engu líkara en þunglamalegir stálskúlptúrarnir séu að reisa sig eða teygja sig upp til himins. Þessi hreyfing í stöðugu efni og grunnformum er viðfangsefni fjölmargra verka listamannsins.   

Verkið er staðsett við Mjódd í Breiðholti.Verkið er í Mjódd í Breiðholti og er gert úr löngum stálörmum sem teygja sig í allar áttir. Í miðju verksins er spegilslétt hringlaga stálplata sem tekur við geislum sólarinnar og varpar þeim á gangstéttina og umhverfi verksins. Verkið er byggt á kosmískri hugmyndafræði og eru áhrif sólarinnar stór þáttur í því að njóta verksins. Sólargeislar endurkastast inn í rýmið þar sem það stendur og er það talið undirstrika formbyggingu og tilgang verksins.

Verkið er staðsett í Grasagarðinum í Laugardal.Verk Helga fjalla gjarnan um veruleika mannsins sem býr að baki líkamanum. Þannig má sjá verk eins og þetta, þar sem líkaminn er aðeins sýndur að hluta eða bjagaður með öðrum hætti til þess að gefa til kynna veruleikann á bak við yfirborðið og þær áskoranir sem fylgja því að vera til. Um leið endurspeglar verk eins og þetta átök listamannsins við efnið. Helgi er mjög reyndur í bronssteypu og þekkir þá fornu hefð við gerð skúlptúra. Hann er þannig ef til vill ekki síður að kallast á við listasöguna í verki eins og þessu.

Verkið var upphaflega staðsett við Lækjargötu en var síðar tekið niður.

Verkið er staðsett við Rauðarárstíg 10.Loft samræmir nokkra lykilþætti sem tengjast verkum Jóns Gunnars, hins fjölhæfa og framsækna listamanns. Hann var vélsmiður að mennt og er Loft frá árinu 1981 vél í þeim skilningi að það er ekki aðeins sjónrænt listaverk heldur hefur það hreina hagnýta þýðingu, sem hluti af loftræstikerfi skrifstofubyggingarinnar við Rauðarárstíg 25, aðsetri utanríkisráðuneytis Íslands. Húsið var byggt fyrir Byggðastofnun en í upphafi tíunda áratugarins fluttu skrifstofur utanríkisráðuneytisins úr lögreglustöðinni við Hlemm á Rauðarárstíginn. 

Collection