Erró

Kjarval

Ásmundur Sveinsson

Myndlistarmenn vinna margir hverjir út frá einhverri reglu sem þeir setja sér. Verkið lýtur þá lögmálum sem þeir hafa litla sem enga stjórn á. Níels kallast á við sögu málverkahefðarinnar með því að notast við grunnform og –liti. Hann setur fram mismunandi samsetningar af rauðum, gulum og bláum til þess að móta kassa sem eru hver öðrum ólíkir. Hann sýnir þá bæði sem tvívíðar teikningar en líka sem litla, þrívíða skúlptúra. 

Safneign

40 ára samfelldur starfsferill, 1971-2011Rannsóknir, niðurstöður, kerfisverk, skúlptúrar, innsetningar, bókverk, lausblaðabækur1971-1972Á þriðja ári í Myndlistar- og handíðaskólanum sýndi ég samnemendum mínum verk sem ég hafði búið til áður en skólinn hófst og heitir Konur 1-13. Þetta eru lítil bókverk með úrklippum úr blöðum og tímaritum og orð sem ég safnaði saman. Á þessum tíma var að hefjast umræða um bága stöðu kvenna á Íslandi og ég vildi sýna samstöðu með sláandi hætti, en þetta framtak fékk engan hljómgrunn og féll ekki að akademísku viðhorfi sem þá ríkti innan skólans - hefði smollið inn í breytt andrúmsloft tveim árum síðar [Nýlistasafnið] 1974Á samsýningu í Gallery SÚM kom ég framfæri annarri nýrri myndhugsun í íslenskri list, og byggðist á því að setja fram ákveðnar forsendur til grundvallar verki, sýna allt ferlið, tæma alla möguleika. Þetta tiltekna verk var bókverkaröð, alls 20 eintök af handgerðum bókum/bókhlutum, aðeins 1 heild gerð [Nýlistasafnið] 1974Um svipað leyti kynnti ég Myndlistarbakka mína, litaðar gisfsteypur í glærum grunnum plastumbúðum frá versluninni Síld & Fisk, fjölfeldi þar sem myndlistin var komin í neytendaumbúðir [Nýlistasafnið, einkaeign] 1977Næsta skref var að taka fyrir hreyfiferil línunnar skv. sömu formúlu; verk í 8 einingum, 56x56, 27x27 og 8x8 teikningar, alls 182 teikningar. Verkið var fyrst kynnt í Galerie Loa, Haarlem í Hollandi, síðan sama ár í Gallery Suðurgötu 7, Reykjavík [Listasafn Reykjavíkur]1979Í Biennalnum í Middelheim Park, Antwerpen í Belgíu, sýndi ég verk sem samanstóð af 6 lóðréttum bjálkum og var sagað ofan í þá efst á tæmandi vegu - og sagirnar skildar eftir í förunum [og stendur til að endurgera] 1979Viðamesta verkið í þessum formrannsóknum var skúlptúr sem sýndur var á Kjarvalsstöðum, Reykjavík, og er í 222 einingum: 4x4x4 sm tréteningur skáskorinn og bútarnir límdir á 25x4x4 ferstrending á þann hátt að þeir mynduðu 9 kerfi. Sýnt aftur á sama stað 1987: Íslenzk Abstractlist [Listasafn Reykjavíkur] 1977-1987Jafnframt þessum ströngu formrannsóknum vann ég á ljóðrænni nótum; tók fyrst fyrir Íslensku fjármörkin, kerfið sjálft, stærðfræðina, formfræðina, fagurfræðina, athöfnina að marka, og tilfinningalíf lambsins. Verkið var fyrst sýnt í Museé d´Art Moderne de la Ville de Paris: 11éme Biennale de Paris, síðan í Nýlistasafninu sama ár. Út frá þessu verki vann ég nokkur minni og stærri verk, það stærsta var sýnt á listahátíðinni Steirischer Herbst í Palais Attems, Graz í Austurríki 1987, 300x120 teikning og flennistórar ljósmyndir sem var varpað upp á vegg [fyrsta útgáfa var gerð í 2 eintökum, önnur varðveitt í París, hin í Los Angeles USA]   1980Á sýningunni Experimental Environment II, Korpúlfsstöðum reisti ég leiksvið og innrammað stórt gler um 20 metra frá, og var hugmyndin sú að yfirfæra síðasta atvik leiksýningar á glerið, minninguna um það þegar blóm er kastað á sviðið; veðrið máði síðan út teikninguna eins og raunar gerist með flestar minningar [eytt] 1981Næsta verk í þessari röð er Sundfugl og straujárn, sýnt á Kjarvalsstöðum; þar er att saman mýkt og hörku, pappír og kopar, í tvísveigðri línu, og fylgir texti: Líkt er um línið sem straujárnið sléttar og þá lygnu sem vaknar þegar fuglinn syndir á vatninu [Listasafn Íslands]1981Í Sonja Henie-Niels Onstad Kunstsentret , Hövikoden, í grennd við Osló, Noregi, var ég með gjörning sem fjallaði um þróunarferlið: upphaf/fæðingu - jafnvægi/þroska - hrörnun/dauða. Í stórum myrkvuðum sal voru 3 hvítmálaðir stöplar í ljóshringjum, hálfboga. Gjörningurinn hófst á því að ég ýtti hjólavagni með 3 stílformuðum leirhöfðum inn í salinn, setti eitt þeirra á fjærsta stöpulinn, mótaði skilningarvitin í næfum stíl, skar þau síðan af þannig að grunnformið var eftir; hélt áfram förinni, setti næsta höfuð á sinn stall, festi skilningarvitin á það og formaði þau í klassískum stíl. Hið sama endurtók sig við þriðja stall, en þegar ég formaði höfuðið úrkynjaðist það, hrundi saman, ofhlaðið tilfinningasemi, og um leið breyttist hugarástand mitt uns ég yfirbugaðist og brast í stjórnlausan grát með ekkasogum þannig að ég rétt náði að ýta vagninum út um dyrnar [Video] 1981-1986Nú tóku við rannsóknir á fjarvídd, tíma og fagurfræði og niðurstöðurnar birtar í skúlptúrum, bókverkum, teikningum og pappírsskurðarverkum, opnum og lokuðum húsum, tilfærslum á stólum og borðum. Bók-verkin voru sýnd í Nýlistasafninu [107 bókverk byggð á úrklippum], Franklin Furnace, New York, Galerie A, Amsterdam, Frankfurther Kunstverein og Ruinde der Kunst, Þýskalandi [einkaeign, Nýlistasafnið o.fl.] 1987Þá bjó ég til goðfræðilega 7 stykkja innsetningu, Svarta og gyllta hesta, unna í margvísleg efni fyrir Vestursal Kjarvalsstaða, á móti Ívari Valgarðssyni, síðan sýnd í Listasafni Íslands [1998], Safnasafninu [2007] og á sýningunni "Jór", á Kjarvalsstöðum [2011], en naut sín ekki þar vegna þrengsla/ofhlæðis [Listasafn Íslands] 1989Næst tók ég fyrir fjölkynngi og óskhyggju í Nýlistasafninu, þ.ám. voru verk um Houdini og Arthur konung. Síðar fjallaði ég um metorð/valdnýðslu í innsetningunni Vald sem sýnt var í Nýlistasafninu [Nýlistasafnið] 1993Á einkasýningu í Nýlistasafninu sýndi ég fjórskipt verk, 3 hvítar línuteikningar á bláum fleti og minnist þar að nokkru leyti á við gamlar húsagerðarteikningar; þær lýsa s.k. Jakobsstiga sem snýst við á sjónhimnunni er augun hvarfla til og frá; Gullinsniði; Sveigðu húsi með 2 hliðar á sama fleti; og Prentmynd úr alfræðiriti um byggingarlist náttúrunnar, tilveru snigils innan fagurfræðilegra marka og hlutfalla sem eru sniðin að tilveru hans, er falla að upplifun skoðenda; glerið yfir verkunum speglar svo dýparsýn verksins [Listasafn Íslands] 1994Á þessum árum komu leikjatölvurnar fram á sjónarsvið, s.s. Nintendo, með einfaldri grafík, einhæfum takti og sífelldri endurtekningu sem leiddi krakka inn á þröngt svið bardagalistarinnar, sóknar og undankomu. Á sama tíma ruddu Action Force og fleiri fígúrur sér rúms, og urðu alls ráðandi um skeið. Nauðsynlegt var að bregðast einhvern veginn við þessu áreiti. Ég bjó til verk sem vísaði inn í þennan þröngt afmarkaða heim, og fór ólíklegustu leiðina: að sauma út! Verkið heitir Viðvaningar. Ég ákvað að hafa teikninguna afbakaða, næfa, að hún passaði ekki inn í anatómíu, og tók áhættu um viðbrögð sem urðu: Þú kannt ekkert að teikna! 1997Þá tók við framhald á goðsögnum með sýningu í Nýlistasafninu: Matröð fugls er að mæta skýjaglóp í glýju nálægðar, rissað með penna og sög. Þetta var jafnframt síðasta verk mitt um fígúratífa myndlist [einkaeign] 1997Eftir þetta hugaði ég meira að textaverkum og bjó til seríu í 8 hlutum og hljómaði hið fyrsta þannig: Listamaður er sá maður sem gengur endurnærður til hvílu þegar hann er búinn að gefa meistara sínum á kjarftinn. Verkið var kynnt í listhúsinu Undir pari, Reykjavík, sem rekið var af kornungu listafólki [einkaeign]  1998  Einkasýning í Safnasafninu, um það hvernig nýr og gamall tími mættust á miðri 20. öld; tilraun til að breyta hugtakinu safn með nýrri nálgun, skoða hvernig hægt er að nýta safngripi til endursköpunar í innsetningum; verkið nefndist 1. Maí og fjallaði um unga starfsstúlku á sjúkrahúsi [síðan tekið sundur og sett inn í geymslu] 1999-2009Á hverju ári bjó ég til litlar innsetningar í öðrum sýningum, allar úr gripum Safnasafnsins, blandaði saman alþýðulist, nútímalist, handverki, leikföngum, lífrænum efnum m.m. til að skoða samslátt ólíkra tíma, hvernig ásýnd eins hlutar breytist í nálægð annars af ólíku tæi, og fær þannig nýja vídd í afmörkuðum menningarkima 2010Sýndi textaverk í tveim 5 hluta einingum [hausum með húfum] í Norðursölum Safnasafnsins og fjallaði þar um jákvæða og neikvæða orðanotkun; og á milli eininganna var plasthylki með olíu og járnsvarfi, gestir gátu snúið bláum og rauðum segli ofan á hylkinu og dregið þar fram neikvæða/jákvæða póla í svarfið [einkaeign]  Meðsýnendur Rúrí og Þór Vigfússon2011Einkasýning í Listasafninu á Akureyri á verkum gerðum úr Smart Material, þ.e. nánótækni, fjölliðum, efnum sem breytast við hita, sérblásnu gleri - eitt verkið sveif í laus lofti vegna andþyngdarkrafts, o.s.frv. [einkaeign] 2012Framundan er yfirlitssýning í Nýlistasafninu í Júlí-Ágúst; fyrir hana þarf að endurgera bjálkaverk frá 1979, og laga verkið 222 frá sama ári; þá stendur til að búa til verk úr heimildum frá gjörningi á Korpúlfsstöðum 1980 2012Samsýningu í Luise Ross Gallery, New York, verk unnin úr Smart Material 2013Einkasýning í Luise Ross Gallery, New York, Smart Material2014Einkasýning í Safnasafninu á verkum unnum í Smart Material. Þá hefur komið til tals að sýna í Reykjavík ofl.  AnnaðFrá 1994 hef ég unnið að viðamiklu bókverki, og tók síðar upp samstarf við Helga Þorgils Friðjónsson um að hann teiknaði inn í það; alls hef ég fengið um 140 myndir frá honum. Verklagið er þannig að Helgi teiknar við ákveðna texta, en ég hef líka farið yfir þúsundir teikninga hjá honum og skrifað texta við þær. Ekki er um að ræða skriflegar lýsingar á myndinni sem slíkri, heldur áhrif af andrúmi hennar, því sem felst á bakvið línur og form. Verkið er því gagnvirkt og ófyrirsjáanlegt, frumlegt og ógnvekjandi í senn, því það brýtur öll lögmál í skáldskap og framsetningu myndefnis. Verkið verður gefið út í stóru formi og nýstárlegu umbroti sem fellur að textum og teikningum. Ekki gefst tími til þess að lýsa því nánar, en upplýsingar veittar ef þess verður óskað								