Ásmundur Sveinsson

Erró

Daði Guðbjörnsson hefur farið ótroðnar slóðir í listsköpun sinni og tileinkað sér sérstæðan og persónulegan stíl. Hugmyndir, tákn og tilvitnanir eru honum óþrjótandi viðfangsefni.

Louisa Matthíasdóttir var rúmlega tvítug þegar hún málaði fyrstu sjálfsmyndina. Síðan tók við langt tímabil þar sem listakonan helgaði sig myndefni af allt öðrum toga. Sjálfsmyndir í fullri stærð hóf Louisa að gera um miðjan sjöunda áratuginn, í þann mund sem Temma dóttir hennar hóf háskólanám fjarri heimahögum, en síðan hætti hún að gera slíkar myndir skömmu eftir að eiginmaður hennar, Leland Bell, lést árið 1991. Sjálfsmyndir listakonunnar í fullri stærð virðast því hafa sérstaka þýðingu fyrir hana. Sú mynd sem hér birtist er ein af síðustu sjálfsmyndum Louisu af þessu tagi.Jed Perl segir „kristalstærum ljóma“ stafi af þessum sjálfsmyndum og bætir við: „Á árum áður hafði hún prjónað sér röndótta peysu í áberandi litum sem hún klæðist í sumum þessara málverka. Þessi strangflataflík – nokkurs konar hamur til að breyta konumynd í abstraksjón – leiðir hugann að öðrum tilraunum tuttugustu aldar listamanna, svo sem fatnaðarins sem Sonia Delaunay hannaði. Hér er um að ræða skemmtilega tvíræðni: málverkið túlkar flík sem er sjálf túlkun á einhverju öðru. Að auki er enn annar túlkunarmöguleiki fyrir hendi, nefnilega að með því að prjóna sér peysu sé Louisa að vísa til gróinnar prjónahefðarinnar á Íslandi; veft með flatarmálsmynstri er einmitt meðal helstu gersema Þjóðminjasafns Íslands. Louisa, sem aldrei gerir meira úr hlutunum en efni standa til, ýjar að öllum þessum merkingum án þess að þröngva þeim upp á okkur. Hún stendur bara hnarreist fyrir augliti okkar. Þótt hún sé komin á níræðisaldur er hún enn glæsileg, af henni stafar stillilegur og frjálslegur myndugleiki“ (Jed Perl: Louisa Matthíasdóttir, bls. 158).

Árið 1994 hélt Magnús Kjartansson tímamótasýningu á Kjarvalsstöðum. Þar voru öll verkin í sama dúr, feiknarstór og máluð brúnum litum, gerð með blandaðri tækni (olíulitum, sagi og lími á striga eða viðarplötur, með aðskotahlutum), mörg hver í tveimur eða fleiri einingum. Sýningin sætti tíðindum vegna inntaks verkanna, en þau fjölluðu öll um mann og trú, nánar tiltekið um trúarlega þörf mannsins, þrá hans eftir einhvers konar andlegri fullvissu og persónuleg samskipti hans við „æðri máttarvöld“. Þessi „trúarlegu“ verk frá 1992–94 eru í senn einföld að byggingu og margræð að merkingu. Oftast nær beinir listamaðurinn sjónum að einu eða tveimur andlitum sem mörkuð eru mikilli lífsreynslu, aldri eða þjáningu og miðlað þráðbeint til okkar, ótrufluð af litrófi og flókinni myndbyggingu. Áherslur hverrar myndar beinast því inn á við, inn í hugarheim fólksins sem sýnt er. Sammerkt með mörgu þessu fólki er að það hylur að hluta ásjónur sínar, eins og það fyrirverði sig fyrir að opinbera angur sitt eða óhamingju fyrir öðrum, og margar myndanna eiga sameiginlegt að í þeim er að finna tákn fyrir mögulega sáluhjálp eða úrlausn hins innri vanda, ef mannfólkið vill nýta sér slík hjálpartæki. Í þessu tilfelli er fjöl skorðuð milli myndeininganna/andlitanna tveggja, og við hana eru festir tveir hlutir, símtól hið efra og krossmark hið neðra, og liggur símasnúra á milli.Í fljótu bragði gæti þetta viðhengi gefið til kynna að lausn hugarangursins felist í því að taka upp „símann“ og eiga beint samtal við Jesú Krist eða Guð. En svo ódýr lausn er ekki í anda Magnúsar. Eins líklegt er að upplegg hans sé írónískt, að gefið sé til kynna að lausn á sálarangist hvers og eins felist einmitt ekki í notkun „hjálpartækja“, hvort sem um er að ræða „krossinn“ eða eitthvað annað, heldur í eigin sálarstyrk – og hjálpræði annarra manna. Því mætti allt eins líta á fjölina fyrir miðju, mitt á milli andlitanna, og „hjálpartækin“ sem festar eru á hana sem eins konar hindrun sem aðskilji fólk fremur en að sameina það.

Collection